خیالتان راحت، موسیقی رپ خطرناک نیست!
به گزارش سرویس فرهنگ و هنر خبر ناب به نقل از همشهری - رضا مهدوی که دبیر سی ونهمین دوره از جشنواره بین المللی موسیقی فجر بوده است، در چهلمین دوره از این جشنواره نیز دبیر خواهد بود.
این هنرمند موسیقی که خود سال ها از منتقدان نحوه برگزاری جشنواره موسیقی فجر بوده است، در مصاحبه های اخیر خود از ممانعت برای اجرایی شدن برخی از تصمیم هایش برای دوره پیشین جشنواره شکایت کرده بود و از حوزه اختیارات خود به عنوان دبیر این رویداد مهم موسیقی خیلی راضی نیست.
در همین راستا، تصمیم گرفتیم با مهدوی پیرامون چند موضوع از جمله حضور ژانرهای مختلف موسیقی از جمله جَز، راک و رپ در جشنواره، ترس و نگرانی مدیران فرهنگی و هنری از واژه هایی چون راک یا متال، تکنوازی زنان، پایین بودن تعداد سالن ها و ... صحبت کنیم که در ادامه مشروح این گفت وگوی ایسنا را می خوانید.
ـ در جایی گفته بودید که لازم است موسیقی جَز، راک و رپ را در جشنواره امسال داشته باشیم، آیا این امر نهایی شده یا صرفا در حد یک ایده است؟
خیر؛ ایده بنده است. باید با پدیده های نو رفتار درستی داشته باشیم، یک رفتار عالمانه. اینکه به این گونه ها در جشنواره اجازه اجرا داده نشود، درست نیست. بسیاری از کنسرت های موسیقی که به اسم پاپ برگزار می شوند، لزوما پاپ نیستند ولی همه این اجراها روی کاغذ به اسم موسیقی پاپ مجوز می گیرند. جشنواره محل جشن بزرگ است و همه باید حضور داشته باشند.
درباره موسیقی رپ اما می توان آن را بومی سازی کرد و از اسمش نترسید. جشنواره بین المللی موسیقی فجر بهترین زمان آزمون و خطاست که به اجراکنندگان رپ اجازه دهیم با محتواو هویت ایرانی اجرا داشته باشند و زمانی که مطمئن شویم این کار خطری ندارد، خیال مسئولان هم راحت می شود.
البته این ایده پیش از من هم مطرح شده بود که چند سال پیش در برج آزادی و فرهنگسرای ارسباران اجراهای راک و تلفیقی برگزار شد ولی بنابر دلایلی نامعلوم دیگر اجازه این کار را ندادند. سال گذشته به جز یک اجرای تریو جَز که برگزار شد، قصد استفاده از دیگر گونه هایی که نام برده شد را هم داشتیم، حتی گروه ها را معرفی کردیم ولی استقبال و موافقت نشد.
امسال که اما بحث «وفاق و آشتی ملی» است باید از بستر جشنواره برای حضور گونه های مختلف موسیقی که تاکنون در جشنواره نداشته ایم، استفاده کنیم؛ زیرا در ایران جشنواره مستقل پاپ و تلفیقی نداریم که بتوانیم این گونه های موسیقی را گرد هم بیاوریم.
البته منظور از موسیقی تلفیقی، موسیقی فیوژن و چند فرهنگی یا حضور گونه هایی از موسیقی است که تاکنون در جشنواره حضور نداشته اند.
ـ به موسیقی رَپ اشاره کردید. این نوع موسیقی در همه جای دنیا و حتی ایران که به صورت زیرزمینی ساخته می شود، اعتراضی یا دارای محتوایی است که در فرهنگ و دین ما پذیرفته شده نیست. آیا بومی سازی آن باعث لطمه به ماهیت این نوع از موسیقی نمی شود؟
دو ماهیت بر این نوع گونه موسیقی وجود دارد؛ «یک، فرم اجرا است که پیوسته گفته می شود، لحن آهنگین دارد و یک جور گفت آهنگ و به نوعی شاید بتوان گفت همان بحر طویل خودمان در موسیقی مذهبی شادیانه است که مداحان قدیم می خواندند» و «بُعد دیگر آن مباحث اعتراضی و ازنوع خشن است» که لزومی ندارد به آن بپردازیم.
بسیاری دوست دارند رَپ غیراعتراضی بخوانند و از مایه کلامی آن استفاده کنند، که این نوع استفاده از رَپ نمی تواند ایجاد نگرانی کند و با خیال راحت می توانیم از آن در جشنواره ها استفاده کنیم.
چندین سال پیش در دهه ۸۰ رضا عطاران در فیلم و سریال تلویزیونی چنین کاری را کرد که گرته برداری قشنگی بود و گمان کردیم فضا باز می شود که نشد!
جشنواره اکنون فرصت خوبی است تا آنچه را که بی جهت موجب نگرانی مسئولان شده است، بومی سازی و به نفع خودمان بهره برداری کنیم. بومی سازی هر موضوعی به نفع مملکت ماست و البته اگر به اصل ماهیت آن لطمه بزند جای نگرانی نیست که غربی ها چه فکر می کنند؟ مگر آنها بفکر ما هستند؟
ـ باتوجه به صحبت هایی که درباره موسیقی رَپ شد، اخیرا معاون امور هنری درباره کارگروه صدور مجوز رپ صحبت کرده بود. اطلاعی از این کارگروه دارید؟
اطلاعی ندارم، ولی به احتمال زیاد پایان این کارگروه نیز همانند کارگروهی خواهد شد که منتظر بودیم برای سند ملی موسیقی تشکیل شود، ولی نشد.
ـ مسئله ای که در رابطه با دعوت از گروه های راک ایرانی وجود دارد این است که بسیاری از آنها آثارشان مجوز ندارند، اثرشان به زبان انگلیسی است و یا صرفا آثار بزرگان موسیقی راک جهان را کاور می کنند. قصد دارید بنای این کار را چگونه بگذارید؟
محدودیت های حاکم در موسیقی، شامل حال بسیاری از گروه های دستگاهی نیز می شود که باتوجه به فرم و محتوای کاریشان، نمی توانند روی صحنه بروند. ابتدای دهه ۸۰ به زبان انگلیسی آثار کت استوینس(یوسف اسلام) را انتشار عمومی دادم و تا اکنون مشکلی پیش نیامد.
در اولین تجربه قصد نداریم ۱۰ گروه راک را به جشنواره دعوت کنیم. ابتدا دو سه گروه را انتخاب می کنیم که توسط شورای جشنواره بازبینی می شوند و کم خطرترین و کم آسیب ترین گروه هایی را که فرم اصلی ژانر را رعایت می کنند و کارشان مبتنی بر فرهنگ ما است را حمایت و برایشان اجرا می گذاریم.
البته گروه هایی که به حضور در جشنواره علاقه مند هستند، کم نداریم؛ گروه هایی که موسیقی آنها سالم اما متفاوت است و چون تا به حال دیده نشده اند، یک نوع حذر و کناره گیری از آنها هست. ولی در نهایت باید این گروه ها را به میدان آورد؛ چون فردا دیگر دیر است و تاکنون هم زمان بسیاری را از دست داده ایم. حرف من موسیقی به شرط سلامت است؛ حال هر گونه ای که می خواهد باشد و به نفع تمامیت ارضی بشود.
ـ آن گروه هایی که آثارشان مجوز ندارد چه؟ آیا امکان حضور در جشنواره را دارند؟
می توانند آثارشان را ارسال کنند، ما بررسی کنیم و شاید در جشنواره مجوز گرفتند.
اگر همه گروه های موسیقی، جشنواره موسیقی فجر را جدی بگیرند، هر ساله درِ جدیدی به روی اهالی موسیقی باز می شود. جشنواره بین المللی موسیقی فجر به ظاهر یک جشن است ولی به لحاظ تخصصی و فنی، می توان کارهای زیادی در آن کرد و لازم است برخی از هنرمندان و مسئولان بالادستی در رویکرد خود نسبت به این جشنواره بازنگری همه جانبه داشته باشند.
ـ علت واژه هراسی مسئولان چیست که مثلا متال یا هارد راک را موسیقی شیطان پرستی می دانند و هیچ احتمال دیگری را جایز نمی دانند؟ آیا به علت ناآشنایی آنها با این نوع از موسیقی ها است؟
با هر گونه موسیقی می توان شیطان پرستی و افکار الحادی را وارد جوامع کرد و به نوع آن موسیقی ربطی ندارد. شاید در این گونه های موسیقایی، این فرهنگ بیشتر القا شده است که این تفکر وجود دارد. متاسفانه آگاهی کم است و برخی مشاوران تخصصی هم شیطنت هایی می کنند و مدیران را دور می زنند به نفع خود و نه کلان موسیقی در کشور.
فراموش نکنیم که هر نوع از موسیقی جایگاه خود را در بین مخاطبان دارد و تا زمانی که در هر ژانر به طور کامل به فرهنگ خودمان دست پیدا نکرده ایم و به همگی امکان فراوانی نداده ایم؛ چرا باید سراغ نمونه های خارجی برویم؟
می توانیم در ابتدا از طریق جشنواره دو سه نمونه از این گروه ها را به عنوان الگو نشان دهیم و بگوییم که این گروه ها مورد تأیید فرهنگ و سبک زندگی خانواده ایرانی ـ اسلامی باشد؛ زیرا تفکر وکارشان مبتنی بر فرهنگ ایرانی است. نباید بترسیم و بالاخره باید به این حوزه ها ورود کنیم، به هر حال که مخاطب این ژانرها را نمی توان کتمان کرد.
ـ چگونه می خواهید این گروه ها را شناسایی کنید؟
در فراخوان می توانیم مشخصا بگوییم چه می خواهیم، فارغ از اینکه اعضای گروه چه کسانی هستند. البته که قرار نیست افراد و نامشان برای ما مهم باشد. در داوری ها هم عمدتا اینگونه است که سربرگ ها و اسم ها و داده ها حذف می شوند. کارشناسان کار این گروه ها را به لحاظ هویت موسیقی، کلام، سونوریته، بُعد سیاسی و اجتماعی و نکات فنی کار بررسی می کنند.
وقتی یک شعر و موسیقی مبتنی بر فرهنگ ما خودی سازی شده است، می تواند کافی باشد. حال اینکه چه افرادی می توانند در جشنواره اجرا کنند، در جای دیگری بررسی می شود که بعدا به دبیر اعلام می شود. البته از بالا دستی های محترم هم تقاضا دارم که به واسطه جذب حداکثری، شعار «آشتی و وفاق ملی» از سختگیری ها بکاهند تا با یک نگاه همه جانبه ایجابی و نه سلبی، سطح وسیعی از هنرمندان جوان، کوشا و متعهد و ذوق ورز که این گونه فعالیت ها را دارند در جشنواره داشته باشیم.
می دانم در عرصه سینما، از این گروه ها در مراسم ها و حتی فیلم ها استفاده می شود. حال چرا سینما آنقدر راحت می تواند از گونه های مختلف موسیقی استفاده کند ولی جشنواره بین المللی موسیقی فجر که باید از کودکان تا گروه های مختلف را حمایت کند، این امکان را ندارد؟
ـ در جایی گفته بودید که سال گذشته اجازه اجرا به یک نوازنده زن ارمنی داده نشده است. البته که این محدودیت ها کما بیش شامل حال زنان موسیقی دان ایرانی می شود، به گونه ای که سال گذشته شاهد لغو کنسرت علیرضا قربانی به واسطه داشتن نوازنده زن بودیم. چگونه می توان مانع این برخوردهای سلیقه ای در جشنواره شد؟
باید به فتاوای مقام معظم رهبری رجوع کنیم. ایشان حتی خوانندگی زن را به شرط نداشتن مفسده دارای مشکل نمی بینند. برخی علما هم همین نگاه را دارند. تکنوازی زنان مانعی ندارد و این نگاه ها سلیقه ای است.
این نگاه ها باید حداقل در جشنواره محدود شود تا بتوانیم از هنرمندان دانشور زن در کشور استفاده کنیم. چه بخواهیم و چه نخواهیم، امروزه بانوان موسیقیدان تحصیل کرده و نخبه ای داریم که در ایران وکشورهای دیگر می درخشند و اگر نتوانیم مسیر را برایشان هموار کنیم جشنواره به یک جشنواره مردانه تبدیل می شود.
در سند موسیقی هم اشاره ای به زنان نشده است، درصورتی که درصد بالایی از ورودی ها و خروجی های کنکور سراسری، دختران هستند. اینها باید محل عرضه داشته باشند و نباید وقتی که کلیه نکات فقهی، پوشش و آداب صحنه را رعایت می کنند به آنها ظلم کرد.
زنان این سرزمین می خواهند از امکاناتی که هست استفاده کنند؛ چراکه مالیات می دهند و سختی های زندگی را تحمل می کنند تا محل رشد و دیده شدن داشته باشند. بستر مناسب این کار هم می تواند جشنواره باشد که باید از تکرار، رهایی پیدا کند و هر سال متفاوت تر از سال قبل باشد. جشنواره باید در عین اینکه به ریشه ها می پردازد، به جوان ها، نوجوان ها و زنان و دختران ایران هم بیشتر بپردازد.
ـ آیا برنامه ای دارید که در این دوره از برگزیدگان جشنواره موسیقی جوان در جشنواره فجر استفاده کنید تا بدین صورت نه آنها رها شوند و هم فضایی برای دیده شدن داشته باشند؟
خواست قلبی من این است تا برگزیدگان تمام جشنواره های موسیقی کشور از بخش خصوصی گرفته تا دولتی، بتوانند در جشنواره بین المللی موسیقی فجر حضور پیدا کنند.
سال گذشته پیشنهاد کردم جشنواره مستقل پاپ ایرانی و تلفیقی را برگزار کنند که خروجی آنها در جشنواره موسیقی فجر مورد داوری و قضاوت قرار بگیرند.
جشنواره موسیقی فجر یک ویترین بزرگ است که می خواهد موسیقی ایران را از تمام قومیت ها در کنار کلیه دانش و تجربیاتی که طی سال ها کسب کرده است، به نمایش بگذارد، ولی به علت کمبود سالن و بودجه اندک جشنواره، تنها پنج شب امکان برگزاری اجرا دارد. درصورتی که اگر جشنواره ۱۰ شب بود، می توانستیم از ظرفیت تمام جشنواره های موسیقی در این رویداد استفاده کنیم.برای نخستین بار اجرای کودکان و نوجوانان را دربخش تکنوازی و ارکستربزرگ برقرار کردیم که از تمام نقاط ایران آمدند و باعث تعجب هنرستان های موسیقی هم شدند.
ـ هر نهاد یا سازمان در تهران و شهرستان ها، سالن های مخصوص خود را دارند که حتی امکان برگزاری کنسرت دارند. قرار نیست با آنها رایزنی هایی صورت بگیرد تا اجازه استفاده از سالن هایشان را به جشنواره بدهند؟ تا حداقل اگر در تهران بخش بانوان داریم، ساعت دو ظهر مجبور به برگزاری کنسرت خود نشوند!
این کار یک انگیزه مدیریتی می خواهد، فردی که برود در استان ها و شهرداری ها بچرخد، صحبت کند و علت مشارکت نکردنشان را جویا شود و از آنها بخواهد با هزینه کردن و سالن دادن در جشن انقلاب سهیم شوند.
وقتی که بخاطر آیین نامه، پیش از دبیر جشنواره، رئیس جشنواره، رئیس سیاست گذاری و دیگر مدیران در رأس تصمیم گیری هستند و دیگر نهادهای نظارتی سخت نظارت دارند، نه انگیزه ای برای دبیر یا مدیر جشنواره باقی می ماند و نه قدرت اجرایی قابل توجهی خواهد داشت.
حال تصور کنید بنده با یکی از مقامات هم صحبت کنم و مشکل هم دوستانه حل شود ولی روی کاغذ به عنوان سند چه خواهد شد و ضمانت اجرایی می خواهد...؟
این ها نکاتی است که موجب آسیب می شود. ۳۰ سال کار مدیریتی کرده ام و به تمام نقاط کشور رفته ام و جشنواره های مختلف برگزار کرده ام. همیشه اختیار داشته و در سطح فرماندار، استاندار و ائمه و مدیران کل هم جلسه ها و همفکری ها داشته ام، آنها را توجیه کرده و کنسرتی را که اجرا نشدنی بود، اجرا کرده ام و برایم کار سهل و روان بوده تا حدودی.
ـ بانک ها، دانشگاه ها و وزارت خانه ها در شهرستان ها قابلیت های خیلی خوبی دارند چرا نباید از آنها استفاده کنیم؟
باید مجدد برای همیشه آئین نامه جشنواره را به لحاظ قانونی و حقوقی اصلاح کرد؛ چون این آئین نامه دارای اشکال است و ضد و نقیض هایی هم دارد تا بتواند در آینده راهگشا باشد در تفویض اختیارات و ریل گذاری صحیح و اصولی با مشارکت همگانی هنرمندان و استادان ارزشمند موسیقی ایرانی.
منبع: ایسنااین خبر توسط سایت همشهری آنلاین منتشر شده و خبر ناب صرفا آن را به اشتراک گذاشته است.
منبع : همشهری آنلاین