آیا می دانستید مغز و پوستت از یک لایه سلولی مشترک ساخته شده‌اند؟؟!!!!!

به عبارتی  اکتودرم، منشأ سیستم عصبی (مغز، نخاع) و اپیدرم (لایه بیرونی پوست) است. به همین دلیل است که پوست یک اندام مهم و حیاتی است.

وقتی صحبت از اندام‌های بدن می‌شود، احتمالاً قلب، ریه‌ها یا کلیه‌ها اولین چیزهایی هستند که به ذهنتان می‌رسند. اما بزرگ‌ترین و قابل‌مشاهده‌ترین اندام بدن، یعنی پوست، اغلب نادیده گرفته می‌شود. پوست فقط به زیبایی ربط ندارد، بلکه سپری حیاتی برای محافظت از بدن در برابر عوامل بیماری‌زا، تنظیم دمای بدن و حتی تولید ویتامین D است. در این مقاله، با توانایی‌های و وظایف پوست آشنا می‌شویم و یاد می‌گیریم چگونه از آن بهتر مراقبت کنیم.

پوست شما چه کارهای شگفت‌انگیزی انجام می‌دهد؟

پوست، که حدود 15 درصد از وزن بدن شما را تشکیل می‌دهد، چیزی فراتر از یک پوشش ساده است. پوست بخشی از یک مجموعه اندام‌هاست که وظایف متعددی بر عهده دارد. دکتر کمونتو موکایا، متخصص پوست و نویسنده کتاب «جوان زندگی کنید و جوان به نظر برسید»، می‌گوید: «پوست را نمی‌توان فقط لایه‌ای دانست که بدن را پوشانده است. این یک سیستم اندامی پیچیده و حیاتی است که نقش‌های بسیاری ایفا می‌کند.» پوست به‌عنوان یک اندام حیاتی، توانایی‌های زیادی دارد:

• فراهم کردن ایمنی برای بدن
• محافظت از اندام‌ها و عملکردهای داخلی
• ترشح عرق برای تنظیم دما
• تولید ویتامین D
• ساخت ملانین برای محافظت در برابر اشعه UV
• امکان حس لامسه و تشخیص بافت‌ها و دماها

بیشتر بخوانید: 15 ماسک خانگی و طبیعی برای آفتاب سوختگی

پوست، سپر دفاعی در برابر عوامل بیماری‌زا

لایه بیرونی پوست، که به نام اپیدرم شناخته می‌شود، اولین خط دفاع بدن در برابر عوامل خارجی مضر مانند ویروس‌ها و باکتری‌هاست. دکتر گلدمن توضیح می‌دهد: «پوست سالم و بدون آسیب، مانع نفوذ عوامل بیماری‌زا می‌شود. اما اگر این سد پوستی آسیب ببیند، باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌توانند به لایه‌های عمیق‌تر نفوذ کرده و عفونت ایجاد کنند.»
حتی اگر مهاجمان به پوست نفوذ کنند، این اندام فوق العاده همچنان مبارزه را ادامه می‌دهد. بر اساس یک بررسی در سال 2020، سلول‌های پوستی با همکاری یکدیگر سیگنال‌های ایمنی را سازمان‌دهی می‌کنند تا بدن بتواند در برابر عوامل مهاجم دفاع کرده و به آن‌ها حمله کند. گلبول‌های سفید به‌صورت مداوم در پوست گردش می‌کنند و نقش نظارت ایمنی را بر عهده دارند.
علاوه‌براین، کراتینوسیت‌های اپیدرمی پروتئین‌ها و پپتیدهایی با خواص ضدباکتری، ضدقارچ و ضدویروسی تولید می‌کنند. غدد چربی نیز با ترشح لایه‌ای از چربی، محافظت بیشتری در برابر مواد خارجی ایجاد کرده و پوست را نرم و انعطاف‌پذیر نگه می‌دارند.

محافظت از اندام‌های داخلی با لایه چربی پوست

قابلیت‌های محافظتی پوست به دفاع در برابر میکروب‌ها محدود نمی‌شود. لایه سوم پوست، یعنی هیپودرم یا ساب‌کوتیس، از چربی تشکیل شده و نقش یک ضربه‌گیر طبیعی را ایفا می‌کند. دکتر گلدمن می‌گوید: «وقتی بدن دچار ضربه‌ای مانند افتادن یا تصادف می‌شود، این لایه چربی مانند یک بالشتک ضخیم عمل کرده و از استخوان‌ها، عضلات، اندام‌های داخلی و سیستم عصبی محافظت می‌کند.» این ویژگی، پوست را به یکی از مهم‌ترین حافظان سلامت بدن تبدیل می‌کند.

عرق، کلیدی برای تنظیم دمای بدن

عرق کردن فقط نشانه یک تمرین ورزشی خوب نیست؛ بلکه نقش مهمی در سلامت پوست و بدن دارد. دکتر موکایا توضیح می‌دهد: «عرق به خنک کردن پوست کمک می‌کند و از داغ شدن بیش‌ازحد بدن جلوگیری می‌کند.» عرق از طریق دو نوع غده ترشح می‌شود:

• غدد اکرین: که بیشتر سطح بدن را پوشش داده و مستقیماً به سطح پوست باز می‌شوند.
• غدد آپوکرین: که به فولیکول‌های مو متصل‌اند و در نواحی مانند زیربغل، پوست سر و کشاله ران یافت می‌شوند.

اینکه آیا عرق می‌تواند «سموم» را از بدن دفع کند، هنوز مورد بحث است. مطالعه‌ای در سال 2016 نشان داد که سطح فلزات سنگین در افرادی که به‌طور منظم ورزش می‌کردند، پایین‌تر است. همچنین مطالعه‌ای در سال 2011 اشاره کرد که عرق ممکن است به دفع ماده شیمیایی BPA (بیسفنول A)، که در پلاستیک‌ها یافت می‌شود، کمک کند. بااین‌حال، بررسی‌ای در سال 2019 تأکید کرد که برای تأیید نقش عرق در دفع سموم، به مطالعات کنترل‌شده بیشتری نیاز است.

تولید ویتامین D، هدیه پوست به بدن

پوست توانایی شگفت‌انگیزی در تولید ویتامین D هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید دارد. دکتر موکایا می‌گوید: «ویتامین D نقش‌های متعددی در بدن ایفا می‌کند.» بر اساس یک بررسی در سال 2015، این ویتامین می‌تواند به موارد زیر کمک کند:

• تقویت سلامت استخوان‌ها
• محافظت در برابر سرطان‌های پوستی
• بهبود عملکرد سیستم ایمنی
• کنترل بیماری پسوریازیس
• کاهش شدت درماتیت آتوپیک

این ویژگی، پوست را به یکی از مهم‌ترین اندام‌ها برای حفظ سلامت کلی بدن تبدیل می‌کند.

ملانین، محافظ طبیعی پوست

لایه اپیدرم پوست حاوی ملانین است؛ رنگ‌دانه‌ای که رنگ پوست افراد را تعیین می‌کند. دکتر گلدمن توضیح می‌دهد: «هرچه ملانین بیشتری در پوست وجود داشته باشد، رنگ آن تیره‌تر خواهد بود.» اما ملانین فقط به زیبایی پوست کمک نمی‌کند؛ این رنگ‌دانه مانند سپری در برابر اشعه‌های فرابنفش (UV) خورشید عمل می‌کند. اشعه‌های UV می‌توانند باعث آفتاب‌سوختگی، سرطان پوست، پیری زودرس، کاهش تولید کلاژن و ازدست‌رفتن خاصیت کشسانی پوست شوند. ملانین با جذب این اشعه‌ها، از پوست محافظت می‌کند.

حس لامسه، به لطف پوست

تصور کنید زندگی بدون حس لمس کردن یک حیوان خانگی، در آغوش گرفتن عزیزان یا احساس گرمای یک پتوی نرم چگونه بود؟ پوست این امکان را فراهم می‌کند که درد، فشار، بافت‌ها و دماهای مختلف را حس کنیم. دکتر موکایا می‌گوید: «پوست به ما کمک می‌کند گرما، سرما، درد و لذت بغل کردن عزیزانمان را تشخیص دهیم.» این قابلیت‌ها از طریق گیرنده‌های حسی در پوست ممکن می‌شود:

• ترمورسپتورها: برای تشخیص دما
• نوسیسپتورها: برای هشدار به درد (مانند زخم)
• مکانورسپتورها: برای تشخیص فشار (مانند یک دست دادن محکم)

چگونه از پوست، مراقبت کنیم؟

با وجود تنوع محصولات مراقبت از پوست، انتخاب بهترین روش‌ها می‌تواند گیج‌کننده باشد. اما متخصصان معتقدند که مراقبت از پوست می‌تواند ساده‌تر از چیزی باشد که فکر می‌کنید. گاهی به‌جای خرید محصولات گران‌قیمت، تغییراتی در سبک زندگی می‌تواند تأثیر بیشتری داشته باشد.

مراقبت از  درون و بیرون پوست

برخی متخصصان پوست معتقدند که ضرب‌المثل «شما همان چیزی هستید که می‌خورید» در مورد پوست صدق می‌کند. دکتر موکایا توصیه می‌کند از غذاهای سرشار از مواد زیر استفاده کنید:

• آنتی‌اکسیدان‌ها: مانند سبزی‌های برگ‌دار (اسفناج، کِیل)، توت‌ها و میوه‌های رنگارنگ که با رادیکال‌های آزاد و آسیب‌های محیطی مبارزه می‌کنند.
• چربی‌های سالم: مانند ماهی سالمون، گردو و تخم چیا که سد لیپیدی پوست را تقویت می‌کنند.
• پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌ها: مانند ماست و غذاهای پرفیبر (میوه‌ها و سبزیجات) که به سلامت سد دفاعی پوست کمک می‌کنند.

او همچنین پیشنهاد می‌کند مصرف غذاهای فرآوری‌شده و پرقند را کاهش دهید. تحقیقات نشان داده‌اند که رژیم‌های غذایی پرقند با آکنه مرتبط‌اند و مطالعه‌ای در سال 2021 ارتباط غذاهای فرآوری‌شده با درماتیت آتوپیک را تأیید کرده است.

روتین ساده مراقبت از پوست

دکتر موکایا معتقد است که یک روتین ساده و مؤثر بهتر از استفاده از محصولات متعدد است. او سه محصول ضروری را پیشنهاد می‌کند:

• پاک‌کننده مناسب: متناسب با نوع پوست (چرب، خشک، حساس یا ترکیبی).
• مرطوب‌کننده مناسب: برای حفظ رطوبت و تقویت سد پوستی.
• ضدآفتاب با طیف وسیع: برای محافظت در برابر اشعه‌های UVA و UVB.

فعالیت‌های خودمراقبتی برای سلامت پوست

مراقبت از پوست فقط به محصولات محدود نمی‌شود. متخصصان چند فعالیت ساده را پیشنهاد می‌کنند:

• ورزش منظم: آکادمی پوست آمریکا (AAD) می‌گوید ورزش جریان خون به پوست را افزایش می‌دهد. پس از ورزش، از پاک‌کننده‌های حاوی سالیسیلیک اسید یا بنزوئیل پراکسید استفاده کنید تا از جوش جلوگیری شود.
• خواب کافی: پوست16 توصیه می‌کند بزرگسالان 18 تا 60 ساله حداقل 7 ساعت خواب شبانه داشته باشند.
• وقت گذراندن در فضای باز: دکتر گلدمن می‌گوید هوای خشک داخل خانه، به‌ویژه در زمستان، می‌تواند پوست را خشک کند. بیرون رفتن استرس را کاهش می‌دهد که طبق مطالعه‌ای در سال 2017، عاملی برای تشدید آکنه است.

نکات کاربردی برای مراقبت از پوست

پوست شما شبانه‌روز برای محافظت از بدنتان کار می‌کند. با این نکات ساده، از این اندام شگفت‌انگیز حمایت کنید:

لوازم های آرایشی و مراقبتی تاریخ انقضا گذشته را دور بریزید

دکتر گلدمن توصیه می‌کند تاریخ انقضای محصولات پوستی را بررسی کنید، زیرا محصولات منقضی‌شده ممکن است اثربخشی کمتری داشته باشند یا پوست را تحریک کنند. دکتر موکایا می‌گوید: «در مراقبت از پوست، گاهی کمتر، بیشتر است. یک روتین ساده و منظم با چند محصول هماهنگ، بهتر از آزمایش مداوم محصولات جدید است.»

در دمای کم دوش بگیرید

دوش آب داغ ممکن است لذت‌بخش باشد، اما به پوست آسیب می‌زند. دکتر گلدمن می‌گوید آب داغ چربی‌های طبیعی پوست را از بین می‌برد. بهتر است از آب ولرم (حدود 35 تا 37 درجه سانتی‌گراد) استفاده کنید. اگر پس از حمام پوستتان قرمز می‌شود، احتمالاً آب بیش‌ازحد داغ بوده است.

ضدآفتاب مناسب انتخاب کنید

دکتر گلدمن تأکید می‌کند که ضدآفتاب با طیف وسیع (UVA و UVB) و SPF 30 یا بالاتر انتخاب کنید. آکادمی پوست آمریکا (AAD) توصیه می‌کند:

• حدود 30 میلی‌لیتر (به اندازه یک شات) برای کل بدن استفاده کنید.
• 15 دقیقه قبل از خروج از خانه بزنید.
• هر 2 ساعت یا پس از شنا و تعریق، مجدداً استفاده کنید.

لباس محافظ در برابر آفتاب بپوشید

حتی بهترین ضدآفتاب‌ها هم نمی‌توانند 100٪ اشعه‌های خورشید را مسدود کنند. دکتر گلدمن پیشنهاد می‌کند از کلاه لبه‌دار، عینک آفتابی و لباس‌هایی با UPF 50+ (شاخص محافظت در برابر اشعه فرابنفش) استفاده کنید.

نوع پوست خود را بشناسید

دکتر موکایا می‌گوید انتخاب محصولات باید بر اساس نوع پوست (چرب، خشک، حساس یا ترکیبی) باشد. برای مثال:

• بنزوئیل پراکسید برای پوست‌های چرب یا مستعد آکنه مناسب است.
• محصولات بدون رایحه برای پوست‌های حساس بهترند.
• محصولات کرمی برای پوست‌های خشک توصیه می‌شوند.

همیشه به یاد داشته باشید که پوست شما یک اندام زنده و پویاست که از بدن در برابر بیماری‌ها محافظت می‌کند، دمای بدن را تنظیم می‌کند و حتی ویتامین D تولید می‌کند. با چند اقدام ساده می‌توانید از این محافظ طبیعی حمایت کنید.

مکمل ویتامین D را در نظر بگیرید

اگر نور خورشید کافی دریافت نمی‌کنید، ممکن است دچار کمبود ویتامین D شوید. دکتر دانیل گلس می‌گوید مکمل‌ها می‌توانند کمبود را جبران کنند. یک آزمایش خون ساده می‌تواند سطح ویتامین D شما را مشخص کند. اگر در مناطق کم‌نور زندگی می‌کنید یا در زمستان نور کافی ندارید، با پزشک درباره مکمل‌ها مشورت کنید.

سیگار را ترک کنید

سیگار کشیدن نه‌تنها به ریه‌ها آسیب می‌زند، بلکه پوست را نیز تخریب می‌کند. سیگار باعث کاهش خاصیت کشسانی پوست، چین‌وچروک زودرس و بیماری‌هایی مانند پسوریازیس، ریزش مو و لوپوس می‌شود. برای ترک سیگار، می‌توانید از اپلیکیشن‌ها یا خطوط حمایتی CDC استفاده کنید.

استرس را مدیریت کنید

استرس مزمن می‌تواند باعث آکنه، اگزما و پیری زودرس پوست شود. دکتر های پوست راهکارهای زیر را پیشنهاد می‌کنند:

• یوگا و مدیتیشن
• پیاده‌روی در طبیعت
• تنفس عمیق و آگاهانه
• گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش
• ورزش سبک.

پوست شما فقط یک سد محافظ در برابر آسیب‌ها و بیماری‌ها نیست، بلکه آینه‌ای از سلامت درونی‌تان است. اگر می‌خواهید پوستی سالم، شاداب و مقاوم داشته باشید، کافی‌ست چند اصل ساده را رعایت کنید: تغذیه‌ای سرشار از چربی‌های مفید و آنتی‌اکسیدان‌ها، فعالیت بدنی منظم، خواب کافی، مدیریت استرس، دوری از سیگار و محافظت در برابر نور خورشید. با همین گام‌های ساده، پوستتان مثل یک ابرقهرمان، قوی و درخشان باقی می‌ماند.