هیس؛ از (عشق ابدی) انتقاد نکنید

به گزارش سرویس پلاس خبر ناب به نقل از رکنا - « عشق ابدی » که در ترکیه فیلم برداری شده و اجرای آن بر عهده پرستو صالحی است در مدتی کوتاه به یکی از پرحاشیه ترین تولیدات رسانه ای فارسی زبان تبدیل شده است.

«هیس! انتقاد نکنید که دیده نشود» این جمله یکی از مهم ترین واکنش ها به برنامه «عشق ابدی» است. برنامه ای سخیف که این روزها و در فاصله کمتر از یک ماه که از آغاز پخش آن می گذرد، فضای حقیقی و مجازی را آنچنان تحت تاثیر قرار داده است که کمتر کسی پیدا می شود نام آن را نشنیده یا کلیپ کوتاهی از آن ندیده باشد. برنامه ای که عمده نظرها پیرامون آن منفی است، اما با مخاطبان فراوان، بازدیدهای میلیونی می گیرد و معلوم نیست این «اسمش را نبر» چرا با وجود این حجم از ابتذالِ عیان بازهم مخاطب دارد؟

به گزارش ایسنا، اوایل اردیبهشت ماه بود که ویدیوی رقص تعدادی دختر و پسر در یک ویلا در ترکیه وایرال شد؛ افرادی که در حین رقصیدن با گفتن جملاتی مانند «عشق ابدی مالِ منه» یا «خوشگل ترین پسر جزیره رو انتخاب می کنم» یک شرح حال مختصر هم از خودشان ارائه می دادند تا مخاطب بداند قرار است در این به اصطلاح رئالیتی شو با چه بازیگرانی مواجه باشد.

«عشق ابدی» که در ترکیه فیلم برداری شده و اجرای آن بر عهده پرستو صالحی است در مدتی کوتاه به یکی از پرحاشیه ترین تولیدات رسانه ای فارسی زبان تبدیل شده است. برنامه ای با دکور لوکس، شرکت کنندگانی که همه مدل، خواننده یا اینفلوئنسر هستند و قرار است عشق ابدی خود را پیدا کنند تا با جایزه ۳۰ هزار دلاری جزیره عشق را ترک کنند.

ریشه های جهانی یک ایده پرحاشیه

داستان «عشق ابدی» از ایران آغاز نشده است. این برنامه، تقلیدی از یک فرمتِ جهانی است که ردپایش را می توان از سال ۲۰۰۵ میلادی و برنامه «جزیره عشق» (Love Island) در انگلستان دنبال کرد. هدف اولیه این رئالیتی شو، سرگرم کردن مخاطب از طریق نمایش روابط عاطفی در بستری رقابتی بود. برنامه ای که به مرور آنچنان محبوب شد که سایر کشورها نیز اقدام به ساخت نمونه های مشابهی از آن کردند و از استرالیا و کانادا گرفته تا آلمان و ترکیه، نسخه های محلی آن را ساختند.

«عشق ابدی» ایرانی اما در یک ویلا در ترکیه و توسط یک اسپانسر ترک تولید شده است. هدف ظاهری برنامه، ایجاد فضایی برای آشنایی دختران و پسران و شکلگیری رابطه است. البته این هدف ظاهری و دست سازندگان برنامه در سایه سناریوهای ساختگی و از پیش تعیین شده برای افزایش بازدید و گرفتن مخاطب بیشتر، به سرعت و در همان ۴ قسمت ابتدایی برای مخاطب رو شده و مشخص می شود نام این برنامه هرچه که باشد قطعا «رئالیتی شو» نیست.

تعویضِ یار یا عشقِ ضربدری!

این برنامه از همان قسمت اول، انتقادات زیادی را برانگیخت. یکی از مهم ترین نقدها، به نمایش روابط سطحی و بدون تعهد است. شرکت کنندگان به راحتی درباره تعویض پارتنر صحبت می کنند و شوخی های بی پروا میان شان رد و بدل می شود و حتی درجایی یکی از پسران به پسر دیگری پیشنهاد می کند اگر می خواهد به پارتنرش پیشنهاد دوستی بدهد! یکی از بحث برانگیزترین جنبه های «عشق ابدی»، عادی سازی تعویض پارتنر است. اما این پیام چه تأثیری بر مخاطب می گذارد؟ وقتی تعهد به حاشیه می رود و انتخاب های عاطفی به سرعت تغییر می کنند، این خطر وجود دارد که خیانت به عنوان گزینه ای عادی در روابط دیده شود. نمایش روابطی که در آن وفاداری جایگاهی ندارد، ممکن است به تدریج نگرش جوانان به تعهد را تغییر داده و روابط عاطفی را به انتخاب هایی موقت و بی ثبات تقلیل دهد؛ آنهم در جامعه ایرانی که خانواده و تعهد هنوز جایگاه ویژه ای دارد.

عشق ابدی ۳۰ هزار دلار می ارزد؟

«عشق ابدی» ادعا می کند قرار است با ساخت و پخش ۱۰۰ قسمت تقریبا یک ساعت و نیمه، یک زوج عاشق را کشف و به مخاطبان معرفی کند. برای همین در ابتدا پنج دختر و پنج پسر در یک ویلا دور هم جمع می شوند و دختران بر اساس اطلاعات کمی مانند سن و شغل و بیشتر بر اساس چهره و قد و قامت انتخاب می کنند که با کدام پسر زوج شوند و شروع به صحبت می کنند، اما در طول برنامه با ورود شرکت کنندگان جدید یا به خاطر عدم تفاهم، این پارتنرها مدام تعویض می شوند تا به اصطلاح یار واقعی پیدا شود؛ البته تعویض هایی با چاشی حسادت، غیبت و بدگویی پشت سر هم، دعوا و گریه! هر چند این تعویض ها تنها وابسته به ورود شرکت کنندگان جدید به برنامه نیست چون حتی هر دو نفری که با هم به تفاهم نرسند هم کات می کنند و با نفرات دیگری که آنها هم با یار اولیه به تفاهم نرسیدند وارد رابطه می شوند تا در نهایت اگر تا آخر برنامه باهم ماندند، برنده جایزه ۳۰ هزاردلاری شوند.

این برنامه تلاش می کند پیدا کردن شریک عاطفی را کاری سرگرم کننده و هیجان انگیز نشان دهد. تمرکز بیش از حد بر ظاهر و سرعت بالای انتخاب ها، این پیام را منتقل می کند که روابط عاطفی چیزی شبیه خرید از ویترین است؛ موضوعی که با جملاتی مانند «اگر الان انتخاب نکنید، تَهه بار بهتون میرسه» که پرستو صالحی به عنوان گرداننده برنامه به زبان می آورد، کاملا همخوانی دارد. این رویکرد اما آنجایی نگران کننده می شود که بر مخاطبان جوان تر و به ویژه نسل Z که در حال شکل دادن به نگاه خود به عشق و تعهد هستند، تأثیر منفی بگذارد. در واقع نه تنها اعلام مبلغی قابل توجه تنها جنبه رقابت به این برنامه داده است؛ بلکه انتخاب بر اساس معیارهای صرفا ظاهری، سایر متغیرهای مهم در شکلگیری ارتباط را زیر سوال می برد.

انتخابی هوشمندانه برای بازدید بیشتر

از سوی دیگر، انتخاب شرکت کنندگان نیز بحث برانگیز است. همه آن ها بر اساس آنچه که خودشان ادعا می کنند از میان بلاگرها، مدل ها یا خوانندگان انتخاب شده اند؛ افرادی با ظاهرهای چشم گیر، لباس های باز، تتوهای اغراق شده و نوعی از سبک زندگی که فاصله زیادی با زندگی روزمره بیشتر جوانان دارد. این انتخاب که به جهت بازدید بیشتر برنامه انجام شده اما آنقدر هوشمندانه بوده است که بخشی از بار جذب مخاطب را به عهده تک تک شرکت کنندگان و صحفه های اینستاگرامی آنها بگذارد. هرکدام از بازیگران برنامه تعداد قابل توجهی دنبال کننده در اینستاگرام دارند و با سناریوهای ساختگی خارج از برنامه مخاطبان خود را ترغیب به دیدن قسمت های تازه می کنند.

اجرای پرستو صالحی نیز به سهم خود جنجال ساز بوده است. او با ادبیاتی که گاهی به طعنه و شوخی های غیرمحترمانه نزدیک می شود، تلاش دارد فضا را گرم نگه دارد، اما این سبک اجرا به ویژه نگاه بالا به پایینی که نسبت به پسرها دارد توهین آمیز است. او مدام به جایزه ۳۰ هزاردلاری برنامه اشاره می کند و کلماتی مثل «هَوَل» برای توصیف مردان یا دعوت دختران به «چک کردن» پسران، نگاه سطحی و جنسیت زده به روابط را تقویت می کند. در این بین نبود تخصص و مهارت های مداخله گری در اجرای او، این ضعف را پررنگ تر کرده است.

موج انتقادات و بازدیدهای میلیونی

«عشق ابدی» در شبکه های اجتماعی مثل ایکس، اینستاگرام و یوتیوب موجی از واکنش ها را به راه انداخته است. بسیاری از کاربران برنامه را سطحی، غیراخلاقی و دور از فرهنگ ایرانی توصیف کرده اند. اما از سوی دیگر برخی هم معتقدند این برنامه صرفا بازتاب دهنده بخشی از افکار و رفتار جوانان امروزی است؛ نظری که البته کمتر شنیده می شود. با این حال، آمار بازدیدها داستان دیگری را روایت می کند. قسمت های برنامه در یوتیوب و اینستاگرام بازدیدهای میلیونی داشته و صفحه اینستاگرام آنها در کمتر از یک ماه نزدیک به یک میلیون دنبال کننده جذب کرده است آنهم در شرایطی که صفحه ترکی زبان این برنامه با وجود اینکه مدت زمان بیشتری است که کار خود را آغاز کرده تازه نیم میلیون مخاطب جذب کرده است. این رشد سریع نشان می دهد که «عشق ابدی» با وجود روند مبتذلی که در پیش گرفته و تمام انتقاداتی که به آن وارد است، توانسته با درام های سطحی، زرد و ساختگی مخاطبان را به خود جلب کند. اما سوال دقیقا اینجاست که با وجود انتقادات فراوان به چنین محتوایی، چرا نه تنها از میزان مخاطبان میلیونی آن کم نمی شود، بلکه روز به روز هم بر شمار آنها اضافه می شود؟

هیس؛ انتقاد نکنید!

در این بین اما رفتار گروهی دیگر بسیار قابل توجه است؛ کسانی که با انتشار متن های بلند بالا یا نشستن مقابل دوربین و افسوس خوردن برای کسانی که به این محتوای مبتذل واکنش نشان داده اند، نسخه می پیچند که: «اتفاقا شما با همین واکنش ها باعث دیده شدن این محتوا می شوید، آنها حتی از توجه منفی شما ارتزاق می کنند تا سری بعد با محتوایی به مراتب بدتر فضای مجازی را تسخیر کنند.» اما واقعا انتقادات تا این حد باعث دیده شدن برنامه شده است یا برنامه سازان ترک به خوبی در طول حدود ۱۵ سال گذشته بر اساس تجربه شبکه های Farsi ۱ و Gem دریافته اند چگونه می توانند بر موجی از ابتذال سوار شده، مخاطب ایرانی را با سناریوهای زرد جذب خود کرده و از این راه ارتزاق کنند؟ درواقع به نظر می رسد هرچه که باشد قطعا انتقادات باعث افزایش مخاطب این برنامه نشده است و باید در جای دیگری ریشه این میزان بازدید یک برنامه سراسر بی محتوا را جست وجو کرد.

با این وجود آنچه که بیشتر نگران کننده است کاسبی لایک و کامنت از این محتوای مبتذل است؛ کسانی که با ژستِ اعتراض نسبت به محتوا، در قالب اینفلوئنسر، واینر، روانشناس و... رفتار شرکت کنندگان «عشق ابدی» را نه از سر دلسوزی که برای بیشتر دیده شدنِ خودشان مورد نقد، تحلیل یا تمسخر قرار می دهند و با هشتگ های مرتبط، بازدیدهای میلیونی می گیرند و در نهایت آنها هم درحال ارتزاق از ابتذالی هستند که می گویند مورد پسند خودشان هم نیست.

«عشق ابدی» محصولی سراسر برای جلب توجه است که با نمایش روابط عاطفی ساختگی در قالبی رقابتی و با تمرکز بر جذابیت های ظاهری، ارزش هایی را ترویج می دهد که با اصول فرهنگی و سنتی جامعه ایران در تضاد است. انتخاب شرکت کنندگانی با سبک زندگی اینستاگرامی و دوری آن ها از واقعیت های روزمره ی اکثر جوانان، علاوه بر اینکه تصوری غیرواقعی از زندگی به جوانان می دهد بلکه سبب ظاهربینی و مقایسه مداوم شرایط زندگی روزمره و عاطفی خودشان با شرکت کنندگان برنامه می شود.

البته قصه به همین جا ختم نمی شود؛ آثار کوتاه مدت این برنامه و واکنش ها به آن گویای این است که تعداد قابل توجهی از افراد نسبت به آن انتقاد دارند و اگر هم این برنامه بازدیدکنندگان میلیونی پیدا کرده بیشتر از سر کنجکاوی و سرگرمی است؛ اما آیا می توان گفت دیدنِ چنین محتوایی حتی به قصد سرگرمی که بی پروا خط قرمزهای یک رابطه عاطفی سالم را زیر پا می گذارد، بر دیدگاه نوجوانانی که هنوز حتی به شناخت دقیقی از خود نرسیده اند تاثیر نمی گذارد؟ یا اصلا فراتر از آن، آیا همه جوانانی که این برنامه را نگاه می کنند و آن را مورد تمسخر قرار می دهند، سواد رابطه عاطفی درستی دارند که در بلند مدت تحت تاثیر چنین محتوای مبتذلی قرار نگیرند؟