چه کسی خسرو روزبه را لو داد؟

به گزارش سرویس سیاسی خبر ناب به نقل از فرارو - نورالدین کیانوری دکترای مهندسی عمران و دبیرکل حزب توده از ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۲ بوده است؛ و نوه پسری شیخ فضل الله نوری و همسر مریم فیروز بود. وی در سال ۶۱ به جرم همکاری با شوروی دستگیر و در سال ۷۸ درگذشت.

به گزارش انتخاب، کتاب خاطرات نورالدین کیانوری، محصول پرسش و پاسخ های عبدالله شهبازی با اوست. این کتاب در سال ۱۳۷۲ توسط نشر اطلاعات منتشر شد.

بقایای حزب در ایران

پس از خروج شما از کشور و دستگیری دکتر بهرامی و مهندس علوی تشکیلات حزب در چه وضعی بود و توسط چه کسانی اداره می شد؟

کیانوری: در سال ۱۳۳۵ از سازمان حزبی شبکه بسیار کوچکی به جای مانده بود و تعداد اعضای آن از چند صد نفر تجاوز نمی کرد این شبکه به خسرو روزبه و علی متقی سپرده شد. مریم هم در ایران بود و در همه زمینه ها به روز به کمک می کرد او درست یک سال پس از من در دی ماه ۱۳۳۵ از ایران خارج شد عده ای از کادر ها نیز مانده بودند و این شبکه را اداره می کردند مانند فرج الله میزانی، صادق انصاری، محمد باقر مؤمنی، منوچهر هوشمندراد، پرویز شهریاری و رحمت الله جزئی در سـ در سال ۱۳۳۵ میزانی به خارج آمد و اکثر این کادر ها دستگیر شدند. بدین ترتیب سازمان حزبی توسط یک هسته سه نفره مرکب از خسرو روز به علی متقی و حبیب ثابت یک کارگر که پس از کودتا بالا کشیده شد اداره می شد و آن ها با دکتر رادمنش مسئول شعبه تشکیلات ایران در خارج تماس داشتند با دستگیری این افراد در نیمه تیرماه ۱۳۳۶ این شبکه نیز متلاشی شد.

درباره خروج میزانی از ایران حرفهایی زده می شود. گویا او شناخته می شود و سرهنگ زیبایی به دیدار او می آید و به وی پیشنهاد همکاری می کند و می رود. میزانی نیز از فرصت استفاده کرده و از کشور خارج می شود. عده ای به این ماجرا مشکوک اند و آن را طبیعی نمی دانند.

کیانوری: فرج الله میزانی پیش از تشکیل پلنوم چهارم (تیرماه ۱۳۳۶) وارد مسکو شد و جریان ملاقات با سرهنگ زیبایی را که برادر میزانی بدون اطلاع او ترتیب داده بود، عیناً بیان کرد. گرچه بعضی از اعضای کمیته مرکزی نسبت به او ابراز تردید می کردند، ولی اکثریت به گفته های او باور داشتند. به همین دلیل او در پلنوم چهارم به عنوان یکی از ۱۲ عضو ناظر کمیته، مرکزی که حق شرکت در پلنوم ها را داشتند برگزیده شد.

خسرو روز به توسط چه کسی لو داده شد؟

کیانوری: در مسأله گرفتاری روز به دو نفر مورد سوء ظن قرار دارند: علی متقی و حبیب ثابت که به اتفاق روز به تشکیلات حزب را اداره می کردند. روزبه بر سر قرار شبانه ای که با این دو نفر داشت حاضر شد و دید که هیچ یک حضور ندارند و از دو طرف در محاصره مأمورین ساواک، که تازه تأسیس شده بود است. او طی یک درگیری مسلحانه شدید زخمی و دستگیر و در ۲۱ اردیبهشت ۱۳۳۷ تیرباران شد. از همان زمان شایعه وسیعی که گویا خود روز به هم به آن باور داشت پخش شد که علی متقی روزبه را لو داده است.

پس از انقلاب و بازگشت به ایران علی متقی به دیدن من آمد. او طی این دوران برای خود زندگی بسیار مختصری درست کرده بود او از این مسأله خیلی ناراحت بود و حضور خود در سر قرار با روزبه را جداً نفی می کرد و دلایلی هم ذکر می کرد. او سوگند می خورد که در لودادن محل قرار روز به هیچگونه نقشی نداشته و این کار را حبیب ثابت کرده است که قبلاً بازداشت و تسلیم شده و شرط آزادیش همکاری با ساواک و لو دادن روز به بود. من به او گفتم: علی جان، ما الان نمی توانیم در این مسأله اظهار نظر رسمی بکنیم اگر اظهار نظر کنیم دشمنان ما فوراً به آن جنبه شخصی می دهند و می گویند که فلانی می خواهد روز به را بکوبد. پس بهتر است که مسأله را مسکوت بگذاریم او رفت و دیگر با ما تماس نگرفت.

نظر شما درباره علی متقی چیست؟

کیانوری: علی متقی و قریشی دانشجوی دانشکده افسری بودند که با گروه جهانسوز دستگیر شدند و در زندان تحت تأثیر گروه ارانی کمونیست شدند علی متقی جوان تمیز و فعالی بود و من همیشه او را بچه بسیار خوبی می دانستم و به او علاقمند بودم.

پس از دستگیری روزبه، ساواک برای جلب عناصری که هنوز به حزب وفادار بودند به تشکیل شبکه های قلابی حزب توده دست زد و افرادی، چون علی متقی ارسلان پوریا و قدرت الله نادری (دانش) در این زمینه فعال بودند.

کیانوری: علی متقی با دادن قول همکاری از زندان آزاد شد. ولی او پس از آزادی مخفیانه نامه ای به مرکز حزب نوشت و این موضوع را اطلاع داد و یادآور شد که از این پس دو نوع نامه به مرکز حزب می نویسد یکی با کنترل ساواک که با علامت خاصی خواهد بود و دیگری که این علامت را ندارد و به وسیله دوستانش از خارج کشور پست می شود، واقعی و بدون کنترل ساواک خواهد بود. علی متقی به ما اطلاع داد که قرار است زیر نظر ساواک یک شبکه قلابی تشکیل دهد این نشانه صداقت او بود اطلاع من از تشکیل شبکه های قلابی فقط همین شبکه ای است که علی متقی تشکیل داد و خودش جریان را به مرکز حزب اطلاع داد. از شبکه های ارسلان پوریا و قدرت نادری اطلاع ندارم.

این خبر توسط سایت فرارو منتشر شده و خبر ناب صرفا آن را به اشتراک گذاشته است.

منبع : فرارو