حناچی: در دولت هاشمی قرار بود طرح انتقال پایتخت بررسی شود، کرباسچی گفت من با شرایط موجود هم تهران را اداره می کنم

شهردار وقت تهران آقای کرباسچی بودند. درست است؟

من نام ایشان را نبردم، شما بردید. به این دلیل بابی در تهران باز شد که دیگر به راحتی بستنی نیست. نه تنها تهران را، بلکه همه شهرهای تهران را گرفتار و آلوده ساخته است.خروج از برنامه و خروج از چارچوب های روتین برنامه ریزی و...مشکلات امروز را ایجاد کرد.

 سرنوشت طرح مرحوم کازرونی چه شد؟ ایشان همچنان خواستار انتقال پایتخت بودند؟

نهایتا آن طرح کنار گذاشته شد. مرحوم کازرونی در اواخر عمر به این نتیجه رسیده بود که انتقال پایتخت منتفی است و باید به سمت تعادل بخشی و تمرکززدایی از تهران حرکت کنیم. هر اقدامی که می تواند خارج از تهران شکل پیدا کند باید به آنجا منتقل شود. چه کسی گفته همه خودروسازی های مادر باید در تهران باشد، همه کنفرانس های بین المللی در تهران باشد، تمام بازی های ملی ورزشی در تهران باشد، تولیدات استراتژیک که می تواند حجم بالایی اشتغال ایجاد کند در تهران باشد؟ و...با این نگاه است که می توان تمرکز تهران را کم کرد. البته کشورهای موفق دنیا از ابزار دیگری هم برای تمرکززدایی استفاده می کنند. هر اندازه به سمت مرکز حرکت می کنند، قیمت کالا و خدمات بالاتر می رود و هر اندازه از مرکز دورتر می شوند، مزیت های نسبی برای ارزان تر زندگی کردن و کیفی زیستن افزایش می یابد. به گونه ای که مردم خودشان انتخاب می کنند در مناطق دور از مرکز تجمع کلانشهرها زندگی کنند.

شهرهای موفق دنیا که چنین ایده هایی را دنبال می کنند، کدام شهرها هستند؟ به صورت مصداقی می توان از آنها نام برد؟

مثلا در لندن اگر با هزار پوند بتوان در مرکز شهر یک سوییت 30متری اجاره کرد، اگر 70-60کیلومتر با مترو از لندن دور شوید، می توانید با هزار پوند یک خانه ویلایی 100الی 150متری اجاره کنید و دولت اگر بخواهد یارانه ای هم بدهد روی حمل ونقل عمومی می دهد. تازه با هماهنگی سیاست های اقتصادی، دولت می تواند کاری کند که زندگی فرد هم 30درصد ارزان تر شود. یعنی به گونه ای برنامه ریزی شود که اقلام عرضه شده ارزان تر از کلانشهرها توزیع شود. اگر در چنین شرایطی قرار بگیرید نه به اجبار، بلکه به اختیار این تصمیم را می گیرید که در مناطق غیرمتمرکز زندگی کنید.

موضوع مهم بعدی به توسعه حمل و نقل عمومی باز می گردد. زمانی که مردم 60-70کیلومتر از کلانشهرها فاصله می گیرند نباید شهروند درجه 2تلقی شوند. خدمات زودتر از افراد باید به این مناطق برود. اینترنت، خدمات محلی، اشتغال و... وجود داشته باشد. مردم راحت تر، آرام تر و با آلودگی کمتر و هزینه های کمتر زندگی کنند. این سیاستی است که در جهان برای کاهش تمرکز کلانشهرها و پایتخت ها استفاده می شود. در کوالالامپور، پاریس، لندن، برلین و...این روند اجرایی می شود. البته لازم است کشورها وضعیت اقتصاد بهتری داشته باشند.

اما ما نمونه هایی از انتقال پایتخت در جهان را داریم که نتایج مناسبی از بطن آن استخراج شده است. انتخاب برلین به جای برن، انتخاب آستانه به جای آق قلا و...از این دست هستند.

از سال 1960به این سو، کمتر شاهد انتقال پایتخت ها هستیم. یعنی تا قبل از توسعه نهضت معماری و شهرسازی مدرن انتقال پایتخت ها بیشتر رخ می دادند. اوج این تغییرات را بین سال های 1920 تا 1930 میلادی می توان دید. دهلی نو، برازیلیا، اسلام آباد و آنکارا پایتخت های جدیدی هستند که ایجاد شدند. اما از سال 1960 به این سو، دیگر اراده ای برای تغییر پایتخت وجود ندارد. البته موارد نادری وجود دارد که به اتفاقات عظیم سیاسی مرتبط هستند.مثلا فروپاشی دیوار برلین باعث شد که پایتخت آلمان از بن به برلین تغییر یابد. البته این تغییر با رفراندوم انجام شد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، پایتخت قزاقستان از آق قلا به آستانه تغییر یافت. هم به دلیل احتمال وقوع زلزله و هم به دلیل اینکه پایتخت از گوشه کشور افتاده بود.

یعنی مهم است که پایتخت در میانه کشور واقع شده باشد و نه در نوار جنوبی و شمالی؟