برخوردهای ایدئولوژیک دهه 60 برای چهارشنبه سوری تلخ تمام شد - می گفتند این جشن احیای آتش پرستی است

به گزارش سرویس اجتماعی خبر ناب به نقل از خبرآنلاین - مظاهر گودرزی: چهارشنبه سوری هم قربانی می گیرد، هم خودش قربانی یک دوگانه شده است؛ دوگانه ی ایرانی اسلامی شکل و شمایل برگزاری یک جشن را تغییر داد، آتش و سوروسات به فراموشی رفت، و جایش را ترقه و بمب و نارنجک گرفت. برخی کارشناس ها معتقدند یکی از دلایل این تغییر اعمال محدودیت ها قبل و بعد از انقلاب سال ۵۷ است، قبل تر گروهی تلاش می کردند که زمینه های اسلامی بودن جامعه را نفی کنند و بعدتر گروهی دیگر در پاسخ به آن ها زمینه های ایرانی بودن آئیین و مراسم ها را کمرنگ جلوه دادند، تلاشی که سرانجامِ آن چیزی نبود جز مرگ، آن هم با آمارهای نگران کننده، مثلاً در حوادث چهارشنبه سوری چهار سال گذشته (۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲) ۷۸ نفر در کشور جان خود را از دست دادند، همین امسال و تا لحظه تنظیم این گزارش مرگ  ۶ نفر ثبت شده و مصدومان حوادث چهارشنبه سوری ۱۷ درصد افزایش داشته است.

سعید معدنی، جامعه شناس در گفت وگویی با خبرآنلاین به دلایل تغییر شکل و شمایل برگزاری مراسم چهارشنبه سورری می پردازد، او با بیان این که تنها سه جشن نوروز، یلدا و چهارشنبه سوری از میان جشن های باستانی برای کشور باقی مانده معتقد است برخی سختگیری های دهه ۶۰ سبب شد مردم راه دیگری برای برگزاری چهارشنبه سوری پیدا کنند، روشی که از آن روزها باقی مانده و تا همین امروز هم ادامه دارد.

متن کامل گفت وگو در ادامه امده است.

ایرانی ها مسلمان شدند اما عرب نشدند

*آقای دکتر چهارشنبه سوری جزو معدود جشن های باستانی هست که تا امروز برگزار می شود، این طور نیست؟

بله، چهارشنبه سوری در کنار یلدا و نوروز سه جشن باستانی هستند که همچنان برگزار می شوند، باید به خاطر داشته باشیم از زمانی که اعراب به ایران آمدند تلاش داشتند که ما را عرب کنند اما در نهایت ما مسلمان شدیم ولی عرب نشدیم. درحالی که بسیاری از کشورهای دیگر مثل مصر و مراکش که هیچ کدام عرب نبودند بعدها عرب شدند.

برخوردهای ایدئولوژیک دهه ۶۰ خیلی تلخ تمام شد

*وقتی چهارشنبه سوری را از زبان بزرگترها می شنویم متوجه تغییرات آن می شویم، تغییراتی که مربوط به صدها سال قبل نیست همین پدر مادرها یا پدر و مادربزرگ ها به خاطر دارند، الان بیشتر ترقه و نارنجک است که به صدا درمی آید اما قبل تر آتش روشن کردن و برگزاری مهمانی بود، درست است؟

بله، به اصطلاح در این جا یک انقطاع تاریخی وجود دارد، قبل از انقلاب برخی مذهبی ها مخالف چهارشنبه سوری بودند، گروهی که بعد از انقلاب به قدرت رسیدند و این جشن به طور کامل ممنوع شد؛ کسانی که می خواستند سنت ها را ادامه دهند اذیت می شدند، آن زمان می گفتند این جشن نوعی احیای آتش پرستی است، به همین خاطر در دهه ۶۰، کسانی که بساط آتش افروزی راه می انداختند با برخوردهای شدیدی مواجه می شدند، بسیاری از مردم مجبور بودند این کار را مخفیانه انجام دهند، در نهایت برخوردهای ایدئولوژیک دهه ۶۰ خیلی تلخ تمام شد و جوانان به شیوه های جدیدی برای جشن گرفتن روی آوردند.

منافع اقتصادی عامل تداوم انفجارها در چهارشنبه سوری

*شیوه جدیدی که با پرتاب ترقه و نارنجک دستی همراه است و البته تلفات جانی هم دارد، چرا برخی علی رغم اطلاع از عواقب این روش باز هم بر اجرای آن تاکید دارند؟

این به هیجانات نوجوانی و جوانی برمی گردد. جوانان فکر می کنند حوادث برای دیگران است نه برای آنها، به همین دلیل جشن هایی مانند چهارشنبه سوری گاهی قربانی هم می گیرد. در کنار این موضوع، بخش تجاری ماجرا هم وجود دارد. بسیاری از کسانی که مواد آتش زا تولید و توزیع می کنند از این طریق درآمد زیادی دارند، به همین دلیل این مسئله به راحتی کنترل نمی شود، زیرا انگیزه های اقتصادی زیادی پشت آن است.

حکومت و جامعه همدل نیستند

*می شود روش برگزاری چهارشنبه سوری را به خاستگاه اصلی آن برگرداند؟

اگر حکومت و جامعه همدل شوند، می توانند چهارشنبه سوری را به خاستگاه اصلی خود بازگردانند، اما متأسفانه اینطور نیست. اگر همدلی و همراهی وجود داشته باشد، شاید بشود سر و صداهای ترقه ها را کم کرد.

*ابزار این همدلی چیست؟

باید گفت که ما یک کشور ایرانی اسلامی هستیم. این ترکیب همیشه وجود داشته است. پهلوی در دوره خود تلاش می کرد ایرانیت و باستان گرایی را احیا کند ولی به مذهب به نوعی بی مهری نشان می داد، اصلاً یکی از دلایل انقلاب ۵۷ همین بی توجهی شاه به مذهب بود. اما بعد از انقلاب روند برعکس شد، با تقویت اسلامیت تقویت ایرانیت کمرنگ تر شد، این تغییرات باعث شد که جامعه واکنش نشان دهد، درحالی که باید هر دوی ایرانیت و اسلامیت مورد توجه قرار بگیرد.