ثمره نگاه به شرق - گروه بریکس و سازمان همکاری شانگهای در جنگ ایران و اسرائیل چه واکنشی داشتند؟

جنگ ایران و اسرائیل نه تنها امنیت منطقه را لرزانده، بلکه اقتصاد کشورهایی مثل برزیل، روسیه، هند، چین، و آفریقای جنوبی را نیز تحت تأثیر قرار داده است. در این میان، گروه بریکس و سازمان همکاری شانگهای، با وجود اهداف مشترک در کاهش نفوذ غرب، واکنش های متفاوتی نسبت به این درگیری اعلام کردند.

آثار درگیری ۱۲ روزه ایران با اسرائیل و آمریکا فقط سیاست نبود؛ این یک جنگ اقتصادی نیز هست. با توجه به واردات نفت ایران توسط چین و هند، همچنین صادرات انرژی روسیه به این کشورها، ادامه جنگ می توانست و همچنان می تواند باعث افزایش قیمت های جهانی انرژی شود. از یک سو کشورهای شرقی و جنوب جهانی، با انگیزه های مختلف با نگرانی شرایط را دنبال می کردند و از سوی دیگر آمریکا و اتحادیه اروپا، در حمایت بی قید و شرط، سعی کرده اند از طریق تحریم های گسترده تر و فشار دیپلماتیک، فشار اقتصادی بر ایران و ومتحدانش ایجاد کنند.

موضع گیری های گروه بریکس در قبال جنگ ایران و اسرائیل

گروه بریکس شامل برزیل، روسیه، هند، چین، و آفریقای جنوبی است، اما در مورد جنگ ایران و اسرائیل، این کشورها مواضع مختلفی را اتخاذ کرده اند. 

برزیل و آفریقای جنوبی، به طور صریح از اقدامات اسرائیل انتقاد کرده اند و خواستار توقف فوری تنش ها شدند. دولت برزیل، با رهبری لوئیس لولا داسیلوا، اعلام کرده که «جنگ های خاورمیانه تنها به ضرر ثبات منطقه ای و امنیت جهانی است». آفریقای جنوبی نیز از اسرائیل به عنوان کشوری با «جنایت های جنگی» یاد کرده و خواستار اعمال تحریم های جهانی شد.

در مقابل، هند موضعی محتاطانه گرفته است. وزیر امور خارجه هند گفته که «هند از حل و فصل دیپلماتیک بحران ها حمایت می کند، اما امنیت منطقه و همکاری های انرژی ای را نیز در اولویت قرار می دهیم». این موضع، نشان دهنده سعی هند در حفظ روابط با اسرائیل در حالی که همچنان با ایران روابط دارد.

چین و روسیه نیز سعی کرده اند تعادلی دیپلماتیک را با تمایل به روابط با هر دو طرف حفظ کنند. چین در بیانیه ای اعلام کرده که «جنگ منجر به حل نمی شود، دیپلماسی است که می تواند بحران ها را مدیریت کند». روسیه نیز در تماس هایی با مقامات کشورمان و اسرائیل، خواستار کاهش تنش ها شده است.

این تفاوت های سیاسی در داخل بریکس، نشان دهنده چالش های این گروه در هماهنگی سیاسی است. با این حال، این گروه همچنان به دنبال افزایش همکاری های اقتصادی با هر دو طرف جنگ است.

نهایتا گروه بریکس بیانیه ای صادر کرد و در متن آن ضمن انتقاد از حملات اسرائیل علیه ایران که آن را «ناقض قوانین بین المللی و منشور ملل متحد» دانسته است، خواستار «خاورمیانه عاری از سلاح های هسته ای» شد.

واکنش های سازمان همکاری شانگهای در قبال جنگ ایران و اسرائیل

سازمان همکاری شانگهای (SCO)، که شامل چین، روسیه، هند، پاکستان، ایران، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، همراه با کشورهای ناظر و شریک است، واکنش هایی متعادل اما محدود داشته است.

چین و روسیه، به عنوان دو قطب اصلی SCO، سعی کرده اند از هرگونه مداخله مستقیم در جنگ ایران و اسرائیل خودداری کنند. چین در بیانیه ای اعلام کرده که «جنگ منجر به حل نمی شود، دیپلماسی است که می تواند بحران ها را مدیریت کند». روسیه نیز در گفت وگوهایی با مقامات ایران و اسرائیل، خواستار توقف تشدید تنش ها شده است.

همچنین، در جلسه اخیر وزرای خارجه شانگهای، چین و روسیه از هماهنگی بیشتر با ایران و تلاش برای مذاکره با اسرائیل حمایت کردند. این موضع، با واکنش مثبت هند و خنثی گرایی پاکستان همراه بود.

اما در مجموع، شانگهای ترجیح داده است نقش میانجی گری فعالانه را ایفا کند، نه اتخاذ موضع صریح موافق یا مخالف. این رویکرد، نشان دهنده تلاش چین و روسیه برای حفظ روابط تعاملی با هر دو طرف است.

سازمان همکاری شانگهای، تحت ریاست دوره ای چین در آخرین روز جنگ دوازده روزه ایران و اسرائیل بیانیه ای منتشر کرد و از تجاوز اسرائیل به خاک ایران انتقاد کرد.  در این بیانیه آمده است: «اقدام تجاوزکارانه مذکور زیرساخت های غیرنظامی و تأسیسات هسته ای را هدف قرار داده و موجب تلفات غیرنظامیان شده است.»  سازمان همکاری شانگهای نیز مانند گروه بریکس، اقدام اسرائیل را خلاف «قوانین بین المللی و منشور ملل متحد» توصیف کرد.

مواضع کشورهای مناطق آسیا

در آسیای میانه و غربی، کشورها واکنش های متنوعی نسبت به جنگ ایران و اسرائیل داشته اند. این واکنش ها، اغلب با روابط دوجانبه آنها با ایران، روسیه، چین، و آمریکا هم خوانی دارند.

ترکیه، با وجود نزدیکی با روسیه و حمایت از ایران، در بیانیه ای در ۱۶ تیر ۱۴۰۴، اسرائیل را «کشوری مسئول تشدید تنش ها» خواند و خواستار دیپلماسی شد. قطر و عربستان نیز، با وجود بهبود روابط با ایران در ماه های اخیر، خواستار ثبات و عدم گسترش جنگ هستند.

در مقابل، افغانستان، با وجود حکومت طالبان، در تماس با دیپلمات های ایران گفت: «ما از ثبات در خاورمیانه حمایت می کنیم و هرگونه تشدید تنش، می تواند ما را تحت تأثیر قرار دهد». همچنین، ترکمنستان و ازبکستان، به دلیل روابط اقتصادی با چین و روسیه، اظهارنظر مستقیمی نکرده اند. 

در خاورمیانه، اردن و امارات خواستار دیپلماسی و توقف تشدید تنش ها شدند. این کشورها، در بیانیه ای مشترک، گفتند: «این جنگ، نه تنها تهدیدی برای خاورمیانه است، بلکه می تواند تأثیرات منفی بر تجارت، انرژی، و سرمایه گذاری داشته باشد».

در مجموع، بیشتر کشورهای منطقه، چه اسلام آباد و پاکستان، چه ترکیه و ایران، یا حتی عربستان و امارات، از گسترش جنگ ایران و اسرائیل می ترسند و تمایلی به مداخله نداشتند. اما در عین حال، همه آنها از دیپلماسی فعال حمایت می کنند.

بریکس و شانگهای چه چشم اندازی از آینده جنگ ایران و اسرائیل دارند؟ 

جنگ ایران و اسرائیل، نه تنها امنیت منطقه را تحت تأثیر قرار داده، بلکه بر اقتصاد کشورهایی مثل چین، هند، روسیه، و برزیل نیز تأثیر گذاشته است. 

چین، که حدود ۲۵٪ نفت خود را از ایران تأمین می کند، از تشدید تنش ها در خلیج فارس نگران است. چاینا دیلی در همین ارتباط  نوشت که «اگر تنش ها گسترش یابد، ممکن است عبور نفت از تنگه هرمز تحت تأثیر قرار گیرد». روسیه نیز، با وجود ادعای خنثی گرایی، نگران است که تنش های جدید بین ایران و اسرائیل، باعث کاهش تقاضا برای صادرات نفت و گاز شود. خبرگزاری تاس هم در ۱۵ تیر ۱۴۰۴ گزارش داد که «صادرات نفتی روسیه به آسیا در ماه گذشته، ۱۲٪ کاهش داشته است.»

هند، که یکی از بزرگ ترین واردکنندگان نفت است، نگران است که ادامه جنگ، قیمت نفت را افزایش دهد.

آفریقای جنوبی نیز نگران است که جنگ، تأثیرات منفی بر واردات آن از منطقه خلیج فارس داشته باشد. برزیل نیز، با وجود دوری از منطقه، نگران است که جنگ، تأثیرات منفی بر تجارت بین المللی داشته باشد.

از این رو در آینده، اگر جنگ ادامه یابد، ممکن است چین و روسیه در برابر ایران فشار بیشتری وارد کنند. در مقابل، برزیل و آفریقای جنوبی ممکن است به دنبال تحریم های احتمالی و فشار بین المللی باشند. همچنین، اگر هند نیز تحت فشار داخلی قرار گیرد، ممکن است این کشور نیز به سمت یک موضع گیری جدی تر حرکت کند.

در سطح اقتصادی نیز افزایش قیمت نفت و گاز می تواند به تورم جهانی و کاهش رشد اقتصادی  کشورهای عضو بریکس منجر شود. در مقابل، روسیه و چین ممکن است از این موقعیت استفاده کنند تا نفوذ اقتصادی خود را در آسیا و خاورمیانه افزایش دهند. 

در سطح بین المللی هم کشورهای بریکس و شانگهای، با وجود اختلافات داخلی، هنوز در حال جستجوی راهی برای کاهش تنش ها هستند. چین و روسیه سعی کرده اند تعادلی دیپلماتیک را با هر دو طرف حفظ کنند، در حالی که  برزیل و آفریقای جنوبی، از طریق تحریم های احتمالی و فشار بین المللی، به دنبال کاهش تنش هستند.

اما این فقط سیاست نیست. این یک جنگ اقتصادی نیز هست. اگر جنگ ادامه یابد، ممکن است قیمت نفت و گاز جهانی افزایش یابد و اقتصاد کشورهای وابسته به انرژی، مانند هند و آفریقای جنوبی، دچار لرزه شود.

در نهایت، این جنگ ها، نه تنها تهدیدی برای امنیت منطقه ای هستند، بلکه نشان دهنده شکست دیپلماسی جهانی نیز هستند.

این خبر توسط سایت خبرآنلاین منتشر شده و خبر ناب صرفا آن را به اشتراک گذاشته است.

منبع : خبرآنلاین