گلاب برای عتبات - ماجرای گلاب گیری در یزد بعد از 250 سال

۰۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ - ۱۷:۳۲ زمان مطالعه : 3 دقیقه

سرویس مجله - عطر گل محمدی با نام قمصر کاشان پیوند دیرینه دارد، اما این بار قرار است داستان عطر گل محمدی را از باغ دولت‌آباد یزد بشنویم؛ آن هم در جریان احیای یک سنت موقوفه که حدود ۲قرن از فراموشی آن می‌گذرد.

به گزارش سرویس مجله خبر ناب به نقل از همشهری - همشهری آنلاین گلاب حاصل از مراسم گلاب گیری طبق این سنت برای حرم رضوی و دیگر عتبات عالیات فرستاده می شود. پنج شنبه و جمعه این هفته باغ دولت آباد یزد میزبان گردشگران در آیین گلاب گیری است.

رویش دوباره گل های محمدی

باغ زیبای دولت آباد یزد را ۳۲۰ سال پیش محمدتقی خان بافقی، حاکم شهر یزد ساخت. معماری دلربای این باغ ایرانی و بادگیر خشتی اش که بلندترین بادگیر خشتی جهان است، بماند برای فرصتی دیگر. در گونه های گیاهی این باغ مزرعه کشت گل محمدی هم رواج داشته و در وقف نامه باغ آمده که گلاب حاصل از این مزرعه برای عتبات عالیات فرستاده شود، اما این رسم کمی بیش از یک قرن دوام آورد و بعد از آن دیگر نه از مزرعه گل محمدی در باغ خبری بود و نه از گلاب.
مدیر پایگاه میراث جهانی باغ دولت آباد به همشهری می گوید: «باغ دولت آباد وقف عام و چهارده معصوم(ع) است و سنت وقف همیشه رعایت می شده تا اینکه بعد از دوران حکومت ۵۲ساله محمدتقی خان، فرزندان او حکومت یزد را در دست می گیرند و به دلیل رسیدگی نکردن به باغ در طول سال ها مزرعه کشت گل محمدی طراوت خود را از دست می دهد و در عهد قاجار به صورت کلی به مخروبه تبدیل می شود.»
به گفته مجید علومی، در دهه ۶۰ مرمت باغ دولت آباد از سر گرفته شد و سال گذشته برای احیای سنت موقوفه گلاب گیری کشت گل محمدی در ۷۰۰مترمربع انجام شد و حالا شاهد به بار نشستن گل های معطر هستیم.

جاذبه گردشگری یک رسم کهن

تغییر اقلیم شهر یزد در این سال های طولانی که از آخرین کشت گل محمدی می گذرد، این نگرانی را به همراه داشت که شاید گل محمدی در یزد به بار ننشیند. علومی در این باره می گوید: «از بذر اصلاح شده استفاده کردیم و خوشبختانه شاهد گل دهی خوب مزرعه هستیم. بعد از این همه سال نخستین بار است که در شهر یزد گل محمدی پرورش داده شده. البته در روستاهای اطراف یزد شاهد پرورش گل محمدی بودیم ولی در شهر یزد، نه!» اینطور که علومی می گوید قرار است سال آینده نیز ۲هزار مترمربع به این مزرعه گل محمدی در باغ دولت آباد اضافه شود. افزایش سطح زیرکشت گل محمدی در باغ دولت آباد و احیای آیین کهن گلاب گیری می تواند به یکی از جاذبه های گردشگری یزد تبدیل شود؛ شهری که به نظر می رسد با گلاب گیری نسبتی ندارد.
حضور گردشگران در مراسم گلاب گیری پنج شنبه و جمعه در باغ دولت آباد رایگان است. همچنین نمایشگاهی نیز در حاشیه این مراسم شامل صنایع دستی و گلاب گیری و انواع عرقیات برپاست.

درباره باغ دولت آباد

باغ دولت آباد ۴منار از باغ های قدیمی یزد است که در سال۱۳۴۶ در ردیف آثار ملی ایران قرار گرفت و یکی از باغ های ایرانی ثبت شده در میراث جهانی توسط یونسکو هم محسوب می شود.
باغ دولت آباد یزد اواخر دوره افشاریه و از سوی محمدتقی خان بافقی معروف به خان بزرگ ساخته شد. ماجرا از آن قرار بود که تقی خان ابتدا قناتی به طول ۶۵کیلومتر ساخت و آب را از مهریز به یزد و محل کنونی باغ دولت آباد رساند و سپس مجموعه حکومتی (دارالحکومه) خود را بنا کرد. آنچه این باغ را در میان باغ های ایرانی شاخص می کند، بادگیر مرتفع آن است که با بیش از ۸.۳۳متر بلندترین بادگیر جهان شناخته شده است. از دیگر خصوصیات این بادگیر، هشت ضلعی بودن آن است که باعث می شود باد در هر جهت بوزد و به راحتی و به سرعت به قسمت زیرین هدایت شود. از سوی دیگر زیر این بادگیر حوضی قرار دارد که با وزیدن باد به سطح آب حوض، هوای خنکی داخل بنا ایجاد می شود.