کاهش 25 درصدی مرگ نوزادان در این منطقه محروم - درمورد فعالیت هایی که زاهدانی را منتخب یونیسف کرد

به گزارش سرویس اجتماعی خبر ناب به نقل از همشهری - مریم سرخوش: اواخر سال گذشته بود که ۴ دانشگاه ها علوم پزشکی کشور از سوی یونیسف در جمع ۳۰ مرکز موفق کاهش مرگ و میر نوزادان معرفی شدند؛ رشت، تبریز، تهران و زاهدان. این مراکز در ۲۰۲۳ میلادی جزو مراکز معتبر ارائه دهنده خدمات فوق تخصصی به نوزادان و ارائه کننده مدل موفق مراقبت از نوزادان در جهان معرفی شدند.

یکی از ویژه ترین این انتخاب ها، علوم پزشکی زاهدان در استان سیستان و بلوچستان است. استانی که جزو مناطق کمتر برخوردار کشور به شمار می روند اما رتبه اول زاد و ولد در کشور را دارد.

برخی آمارها حکایت از تولد ۱۰ نوزاد در هر ساعت در سیستان و بلوچستان دارد و تا همین دو سال پیش هم آمار مرگ و میر مادران و نوزادان هم در این منطقه بالا بود. چون دسترسی مادران به مراکز بهداشتی و درمانی با وجود فاصله های ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلومتری سخت بود و با وجود کمبود امکانات جان خودشان و فرزندشان را با خطر مواجه می کرد. اما حالا دانشگاه علوم پزشکی زاهدان جزو ۳۰ مرکز موفق مراقبت از نوزادان در جهان است که در طول یکسال گذشته توانسته ۲۵ درصد مرگ و میر نوزادانش را کاهش دهد. آنها طی دو سال گذشته هم آمار موالیداشان را افزایش داده اند و هم هدفگذاری هایشان منجر به کاهش مرگ و میر نوزادان و مادران شده است.

آمارهای رسمی این دانشگاه نشان می دهد که آمار تولد در ۱۴۰۰ از ۸۴ هزار و ۸۳۳ به ۸۵ هزار و ۹۱ تولد در ۱۴۰۱ رسیده است. آمار مرگ و میر نوزادان هم از ۱۲.۷۹ نوزاد در هر هزار تولد در ۱۴۰۰ به ۱۱.۵۹ در ۱۴۰۱ رسیده است. آمار مرگ مادران هم از ۱۷ مرگ در هر ۱۰۰ هزار نفر در ۱۴۰۱ به ۱۴ مرگ در ۱۴۰۲ کاهش یافته است. این در حالی است که متوسط جهانی مرگ نوزاد در دنیا حدود ۳۱ در هزار تولد زنده و در منطقه ایران (منطقه مدیترانه شرقی) حدود ۲۰ در هزار تولد زنده (حدود ۲ درصد) است.

دکتر محمدکاظم مومنی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در پاسخ به همشهری درباره اقداماتی که باعث شده، مادران و نوزادان در شهرهای تحت پوشش این مرکز کمترین آمار مرگ را داشته باشند به نکات جالبی اشاره می کند.

رفع کمبودها برای نجات نوزادان

یکی از شاخص های بهداشتی در جوامع، میزان مرگی است که درباره هر تولد زنده تا سن ۲۸ روزگی، همچنین مرگ مادران ثبت می شود. آمار مرگ نوزادان در منطقه بالا بود و مردم هم به دلیل فرهنگی که داشتند، کمتر به مراکز درمانی مراجعه می کردند. البته به همان میزانی که آمار مرگ ها زیاد بود، تعداد تخت های NICU و متخصصان کودکان هم با میزان موالید متناسب نبود. بر این اساس طی ۲ سال گذشته، تعداد تخت های بخش مراقبت ویژه نوزادان افزایش پیدا کرد و تنها در بیمارستان علی ابن ابیطالب این عدد از ۱۸ به ۲۸ رسید، افزایشی که در مراکز درمانی دیگر هم رخ داد و حتی برخی شهرها هم دارای بخش های ویژه مراقبت از نوزادان شدند. تعداد فوق تخصصان نوزادان هم از یک نفر به ۴ نفر رسید. این مساله باعث شده که در تمام ساعات شبانه روز پزشکان در بخش حضور داشته باشند و هر نوزادی که بدحال باشد یا با مشکلی به دنیا بیاید، خدمات لازم را دریافت می کند.

آموزش ویژه برای پرستاران

یکی از مهم ترین برنامه ها، آموزش های ویژه برای پرستان بخش NICU بود. کلاس های تئوری برگزار شد و یک مربی از تهران طی یک ماه در کنار پرستاران ما فنون پرستاری برای مراقبت از نوزادان را به آنها ارائه کرد. افزایش تخت های ان آی سی یو و تعداد متخصصان همراه با برنامه های آموزشی باعث شد که تنها طی یکسال ما ۲۵ درصد کاهش مرگ و میر کودکان را داشته باشیم. ما در مرگ مادران باردار هم با کاهش چشمگیر مواجه بودیم که نشان دهنده رسیدگی و قوت سیستم بهداشتی ماست. البته این آمار کاهشی مورد تایید ما نیست و هدفگذاری ما رسیدن به نقطه صفر برای مرگ مادران است.

تا ۵ سال پیش در خاش و سراوان بخش مراقبت های ویژه نوزادان NICU وجود نداشت، اما حالا مجهز شده اند، در بیمارستان های سپاه و تامین اجتماعی هم این بخش ها ایجاد شده که جهش های مهمی برای نجات جان کودکان است

خارجی ها مجذوب سیستم شبکه بهداشت

سیستان و بلوچستان جزو استان های وسیع است و فاصله بین برخی شهرها حتی به ۱۸۰ کیلومتر هم می رسد. درست برعکس آنچه در استان های شمالی شاهد هستیم که فاصله شهرها گاهی حتی به ۱۰ کیلومتر هم نمی رسد. به همین دلیل دسترسی به مراکز فوق تخصصی سطح سه برای مادران و نوزادان کمی سخت تر است. پراکندگی جمعیت در استان هم یک چالش جدی دیگر بود. تعداد روستاهای ۱۰ خانوار و ۲۰ خانوار در این منطقه زیاد است و به دلیل مسائل قومی، قبیله ای و عشیره ای دور از هم زندگی می کنند. به همین دلیل تقویت شبکه بهداشت تا حدود زیادی توانست این موانع را مرتفع کند. یک ماه پیش کارشناسانی از یونیسف برای بازدید به این منطقه سفر کردند که از دفاتر آمریکا، خاورمیانه و نماینده آنها در ایران بودند. آنها شبکه بهداشت ما را تحسین می کردند که با وجود تمامی چالش ها، دسترسی به خدمات برای مادران و نوزادان برقرار بود. این که به ورزان ما در هر منطقه تمام مادران باردار را می شناسند و نسبت به وضعیت آنها آگاهی کامل دارند برای آنها کاملا عجیب و جذاب بود.

آمار بالای زایمان های بهداشتی

۹۷ تا ۹۸ درصد زایمان ها در استان به ویژه محدوده تحت پوشش علوم پزشکی زاهدان (شامل سراوان، خاش، میرجاوه و زاهدان) زایمان های بهداشتی هستند، یعنی تحت نظر سیستم بهداشت و درمان انجام می شود. تعداد باقیمانده هم مهاجران هستند که زایمان هایشان را در خانه انجام می دهند و از نظر ما قابل قبول نیست. با توجه به این که هزینه های زایمان تقریبا رایگان است ما حتی درباره این مادران هم پیگیر هستیم که به مراکز بهداشتی ما مراجعه کنند اما آنها، به دلایل مهاجرتی همکاری ندارند. زایمان های بهداشتی در بیمارستان ها، مراکز تسهیل زایمان و مراکز بهداشتی درمانی انجام می شود و برخی هم توسط ماماهای آموزش دیده و مورد تایید علوم پزشکی در خانه صورت می گیرد.

بیشتر بخوانید

افزایش مراقبت ها در بارداری پرخطر

حساسیت روی مرگ مادران در کشور ما بسیار بالاست و این مساله آنقدر اهمیت دارد که اگر مادر باردار فوت کند، در کمتر از ۲۴ ساعت شخص وزیر بهداشت مطلع و پیگیر این مساله می شود. بر این اساس تعداد متخصصان زنان در سطح استان افزایش پیدا کرده و این شامل همه کشور هم می شود.

مراقبت های مادران در دوران بارداری هم توسط همین سیستم شبکه انجام می شود. اگر مادری در وضعیت پرخطر قرار داشته باشد، این مراقبت ها و ویزیت ها دو تا سه برابر افزایش پیدا می کند و در ماه آخر به هفته ای یکبار ویزیت هم می رسد. اگر مادر بارداری در بیمارستان بدحال شود، یک کد خطر تعریف شده که زنگ آن زده می شود و بیمارستان در حالت آماده باش قرار می گیرد تا تمامی کمک ها برای نجات مادر بسیج شود.

یک جهش مهم برای نجات نوزادان

تا ۵ سال پیش در خاش و سراوان بخش مراقبت های ویژه نوزادان NICU وجود نداشت، اما در هر دو منطقه این بخش احداث شده است. به جز بخش دولتی، در بیمارستان های سپاه و تامین اجتماعی هم این بخش ها ایجاد شده که جهش های مهمی برای نجات جان کودکان است. نوزادان نارس بیشتر در معرض مرگ و میر هستند اما با وجود افزایش دسترسی به خدمات درمانی و حضور متخصصان، احتمال از دست رفتن جان آنها کاهش یافته و مراقبت های بیشتر دریافت می کنند. عمده مشکلاتی هم که کودکان با آن مواجه می شوند، زجر تنفسی، عفونت و مشکلات گوارشی است که اگر دسترسی به بخش مراقبت های ویژه برای آنها محدود و کم ظرفیت باشد، می تواند جان آنها را به خطر بیندازد. البته ما به دنبال افزایش این ظرفیت هستیم که نوزاد تا تکامل کامل در این بخش بماند و مراقبت های مورد نیاز را به دریافت کند.

۹۷ تا ۹۸ درصد زایمان ها در استان به ویژه محدوده تحت پوشش علوم پزشکی زاهدان، زایمان های بهداشتی هستند، یعنی تحت نظر سیستم بهداشت و درمان انجام می شود

فرهنگسازی برای افزایش مراجعه به مراکز بهداشتی

هدف ما نجات مادر و کودک و حفظ سلامت نوزادان است. با اجرای طرح جوانی جمعیت مراقبت های خاص مادران در دوران بارداری از جمله درمان کم خونی، تغذیه تکمیلی، مراقبت ماهانه و... در تمام کشور در حال اجراست. فرهنگسازی ما در مناطق مختلف استان هم به گونه ای پیش رفته که اکنون دیگر از آن مقاومت ها برای عدم مراجعه به مراکز بهداشتی خبری نیست و مادران در دوران بارداری با میل بیشتری مراجعه می کنند. آنها تحت نظر قرار می گیرند، پرونده بهداشتی برایشان تشکیل می شود و هر لحظه که علامتی از خطر در آنها برای خودشان یا جنین بروز کند، به سطح بالاتر ارجاع می شوند.

مشوقی که شامل ما نمی شود

این اتفاق خوبی است که علوم پزشکی زاهدان به دلیل خدمات و تلاش های بی وقفه نیروهای انسانی در بهداشت و درمان در چنین جایگاهی قرار گرفته است و هدف ما حفظ و ارتقای این وضعیت است. اما در دریافت مشوق های جوانی جمعیت ما یک مشکل داریم. برای تمامی دانشگاه های علوم پزشکی این مشوق ها در صورت افزایش میزان موالید پرداخت می شود، اما مساله اینجاست که آمار زادوولد در استان ما بالاست و به نوعی این مشوق ها شامل حال ما نمی شود. امیدواریم این مساله به شکلی دیگر برای ما هم در نظر گرفته شود.

این خبر توسط سایت همشهری آنلاین منتشر شده و خبر ناب صرفا آن را به اشتراک گذاشته است.

منبع : همشهری آنلاین