رد پای سیمای رنج بر پرده سینما

همواره این نقد به سینمای ایران وجود داشته که این قشر را فراموش کرده اند و سینما کارگران و زندگی کارگری را از بین برده است. توجه به طبقه متوسط و مسائل آن به مثابه یک مددگرایی سینمایی از جمله دلایل این موضوع ذکر شده که خاصه تحت تأثیر سینمای اصغر فرهادی بوده اما بعد از ساخت فیلم «ابد و یک روز» سعید روستایی، توجه به طبقه پایین و محروم بیشتر شده و حالا انگار فیلم های کارگری در حال تبدیل شدن به مد روز سینماست!

تبلیغ

درخشش بی دلیل، پوست سالم، همیشگی، خانواده امونی اینجاست

محصولات

وقتی چند سال پیش فرزاد مؤتمن فیلم «یک روز طولانی» راساخت فارغ از نقد و نظرهایی که به این فیلم بود دوباره مسأله کارگر و زندگی کارگری در سینما مطرح شد و اینکه سینمای ایران سال هاست که کارگران را فراموش کرده است. با این حال فیلم هایی که با محوریت شخصیت کارگر یا زندگی کارگری ساخته شدند کم نیستند.

یکی همین «خداحافظی طولانی» با بازی خوب سعید آقاخانی در نقش یک کارگر بود که سیمرغ بهترین بازیگر جشنواره را هم برای او به ارمغان آورد. ضمن اینکه بسیاری از فیلم ها یا کاراکترهای کارگر در حافظه تاریخی سینما و مخاطبانش ماندگار شدند از جمله بازی فاطمه معتمد آریا در «روسری آبی» رخشان بنی اعتماد و در نقش نوبر که یکی از ماندگارترین شخصیت زن کارگر در سینمای ماست.

زن کارگری که به عشق کارفرمای خود بدل می شود. فیلم «نیاز» علیرضا داوودنژاد را می توان یکی از بهترین نمونه های سینمای کارگری دانست که به خوبی توانست موقعیت کارگری و زیست- جهان این طبقه را به ویژه درمیان کودکان و نوجوانان کار روایت کرده و به تصویر بکشد. سیروس الوند نیز در فیلم «یکبار برای همیشه» به قشر و طبقه کارگری پرداخت که برای بهبود و تغییر وضع خویش در سودای مهاجرت می سوزند.

از نمونه های موفق و ماندگار یک زندگی کارگری بدون شک باید به «زیر پوست شهر» رخشان بنی اعتماد اشاره کرد که مصائب و مشکلات این طبقه را در شرایط سیاسی و اجتماعی دهه ۷۰ به خوبی روایت می کند و طوبی با بازی عالی گلاب آدینه نمونه ای از یک زن کارگر رنج کشیده ای است که برای تأمین مخارج زندگی به سختی در یک کارخانه مشغول کارگری است.

زندگی کارگری از حیث سینمایی قابلیت های دراماتیک زیادی دارد که البته با تراژدی هم پهلو می زند و بسیاری از فیلمسازان در دل این طبقه و جهان زیسته آن ها به دنبال طرح قصه خود هستند. بسیاری از فیلم های مسعود کیمیایی را می توان مشمول این قاعده دانست. از نمونه های موفق دیگر که زندگی کارگری را با قدرت به تصویر کشیده باید از «آواز گنجشک ها» مجید مجیدی نام برد که رضا ناجی در نقش کارگری که برای رهایی از این جایگاه و سرنوشت مختوم به آب و آتش می زند و بین شرافت و وسوسه در نهایت ترجیح می دهد با وجود فقر و زندگی سخت کارگری شرافتمندانه زندگی کند.

اساساً یکی از چالش های مهم اخلاقی در سینمای کارگری جدال بین شریف زیستن و وسوسه های اقتصادی است و در نهایت آنچه که سینمای ما از بازنمایی طبقه کارگر به تصویر می کشد و برجسته می کند زندگی شرافتمندانه این قشر است. اینکه زندگی کارگری زندگی سختی است اما لزوماً زندگی بدی نیست و به قول آن شعر معروف «در خانه ما رونق اگر نیست صفا هست!» زندگی کارگری از حیث سینمایی قابلیت های دراماتیک زیادی دارد که البته با تراژدی هم پهلو می زند و بسیاری از فیلمسازان در دل این طبقه و جهان زیسته آن ها به دنبال طرح قصه خود هستند. بسیاری از فیلم های مسعود کیمیایی را می توان مشمول این قاعده دانست. با این حال زندگی کارگری سویه کمیک هم دارد و دردل آن می توان طنز را هم بیرون کشید.

فیلم «آتشکار» امیر یوسفی به نوعی درهمین راستاست که روایت دیگری از زندگی کارگری و مسائل آن را شاهد هستیم. «اینجا بدون من» بهرام توکلی نیز یکی از بهترین و موفق ترین نمونه های سینمایی است که لایه های درونی تر زندگی کارگری را از طریق چالش های درون خانوادگی به تصویرکشیده است و روانشناسی این طبقه را مورد واکاوی تصویری قرار داده است. رضا کاهانی هم در اغلب فیلم های خود به سراغ این طبقه رفته که «هیچ» و «بیست» دو نمونه و مصداق بارز این مدعاست.

فیلم هایی که از زاویه متفاوت تری به مسائل و چالش های طبقه کارگر نگاه می کند که کمدی و تراژدی را در کنار هم دارد. سه فیلم «قهرمان» اصغر فرهادی و «جنگ جهانی سوم» هومن سیدی و «برادران لیلا» سعید روستایی از جمله فیلم های قابل تأمل است که تلاش کرده تا به لایه های درونی تر از زیست یک کارگر بپردازد. 

سینمای ما چنانکه شایسته است به طبقه کارگر و زندگی کارگران نپرداخته اما شریف ترین فیلم های ما فیلم هایی است که کارگر را دستمایه قصه خود قرار داده اند. سینمای ما همان طور که به کارگران نیاز دارد به کارگرانی هم محتاج است تا از طریق سینما بتوانند عدالت اجتماعی را فریاد بزنند و برای زندگی بهتر بجنگند.

این خبر توسط سایت خبرآنلاین منتشر شده و خبر ناب صرفا آن را به اشتراک گذاشته است.

منبع : خبرآنلاین