آمار بالای پوسیدگی دندان در کودکان ایرانی - 20 توصیه مهم و کاربردی برای مراقبت از دندان کودک

به گزارش سرویس اجتماعی خبر ناب به نقل از همشهری - پروانه بندپی: مراقبت از دندان های شیری آن قدر اهمیت دارد که می تواند بر سرنوشت دندان های دائمی فرد نیز اثر بگذارد. درحالی که خیلی از والدین تصور می کنند دندان های شیری به دلیل موقتی بودن، نقش کم اهمیتی در دهان دارند و پوسیدگی آنها نیز اهمیتی ندارد، متخصصان تاکید دارند که دندان های شیری از همان زمان که جنین در رحم مادر است، تشکیل می شوند و شکل می گیرند. بنابراین این دندان ها اهمیت بسیار زیادی دارند و نه تنها در دوران کودکی، بلکه از دوران جنینی باید مراقب دندان های کودک بود.

ناآگاهی بسیاری از والدین درباره ماهیت دندان های شیری منجر به بالا رفتن آمار پوسیدگی دندان های شیری در کشور شده است. به طوری که طبق آمارهای موجود، بیش از ۸۰ درصد کودکان ۵ تا ۶ ساله حداقل ۵ دندان شیری پوسیده، پرشده یا کشیده شده دارند.

این در حالی است که بسیاری از کودکان تا سنین ۷–۸ سالگی حتی یک بار هم نزد دندانپزشک برده نمی شوند و دندانپزشکان تاکید دارند که به دلیل سرعت بالای روند پوسیدگی دندان در کودکان، والدین باید آنها را هر ۴ تا ۶ ماه یک بار نزد دندانپزشک ببرند. حتی اگر مشکلی در دندان و دهان کودک مشاهده نشود.

دکتر مصطفی محاوری، متخصص دندانپزشکی کودکان و فلوشیپ ارتودنسی به همشهری می گوید: اولین چکاپ دندانپزشکی کودکان باید حداقل در یک سالگی انجام شود. متاسفانه در ایران چکاپ دندان کودکان عمدتا جدی گرفته نمی شود و کودک را تا ۶ – ۷ سالگی پیش دندانپزشک نمی برند. خیلی از والدین می گویند کودک مان تا حالا مشکل یا درد نداشته و برای همین او را نیاوردیم! در حالی که قبل از شروع درد و بروز پوسیدگی باید او را بیاورند. و البته برعکس، کودکان زیادی هم داریم که اصلا پوسیدگی دندان ندارند و این نشان دهنده آگاهی بالای والدین آنها درباره دندان های شیری است.

دکتر محاوری می گوید: چکاپ دندانپزشکی هم مثل سایر چکاپ های پزشکی اطفال است و والدین باید این موضوع را جدی بگیرند و حداقل از یک سالگی که یکی دو دندان کودک رویش پیدا کرده، اولین چکاپ دندانش انجام گیرد تا مراقبت های تغذیه ای و بهداشتی توسط دندانپزشک به والدین گوشزد شود.

این دندانپزشک در پاسخ به این سوال که آیا پوسیدگی دندان کودکان می تواند بر سایر اعضای او نیز تاثیر داشته باشد، توضیح می دهد: اگر کودک استعداد یا زمینه بیماری مثل مشکل قلبی و دریچه ای داشته باشد، پوسیدگی دندان می تواند باعث بروز عوارضی در او شود. اما کودکانی که بیماری خاصی ندارند، میکروب های پوسیدگی دهان نمی تواند بر سایر اعضای بدن آنها اثر بگذارد.

زمان شروع مراقبت از دندان های کودک

مراقبت از دندان های کودک از همان دوران بارداری مادر شروع می شود. چون از همان زمان است که دندان های شیری تشکیل می شوند و فرم می گیرند و مینا و تاج روی دندان شکل می گیرد. این مطلب را دکتر محاوری عنوان می کند و تاکید می کند: اگر مادر در دوران بارداری تغذیه مناسبی داشته باشد که منجر به ساخت بافت دندان های جنین شود، به تشکیل صحیح دندان ها و استحکام آنها کمک می کند.

این متخصص دندانپزشکی کودکان ادامه می دهد: حتی بعضی از دندان های دائمی مثل دندان آسیای بزرگِ اول که حدود ۶ سالگی رویش پیدا می کند و تا آخر عمر در دهان وجود دارد، شکل گیریش در دوره جنینی شروع می شود و اگر نقصی وجود داشته باشد، بعدها خود را نشان می دهد.

دکتر محاوری می گوید: بعد از تولد هم هر سال بخشی از دندان ها تشکیل می شوند. مثلا دندان های عقل در ۱۲ تا ۱۵ سالگی تشکیل می شوند. بنابراین در تمام دوران زندگی تغذیه مناسب می تواند بر تشکیل و استحکام تاج دندان ها تاثیر بگذارد.

این دندانپزشک تاکید می کند: از نظر مراقبتی هم با توجه به این که دندان های کودک از حدود ۶ ماهگی در دهان رویش پیدا می کند، باید از همان سن، مراقبت های بهداشتی و تغذیه ای آغاز شود. یکی از مراقبت های تغذیه ای، محدود کردن مصرف مواد قندی و پوسیدگی زا است. خوراکی های ترش هم در گروه همین مواد پوسیدگی زا تلقی می شوند.

۴ نقش مهم دندان های شیری

دندان های شیری ۴ نقش اساسی تغذیه، زیبایی، تکلم و راهنمایی مسیر رویشی دندان های دائمی را بر عهده دارند. بنابراین مراقبت درست از آنها اهمیت بسیار زیادی دارد.

دکتر محاوری در این زمینه می گوید: اگر دندان کودک دچار پوسیدگی های شدید شود، علاوه بر این که او از تغذیه مناسب و مطلوب محروم می شود و ممکن است وزن کم کند، به علت ظاهر نامناسب دچار کاهش اعتماد به نفس در مواجهه با هم سالان خود می شود. ما موارد زیادی داریم که کودک بعد از درمان دندان وزن می گیرد. درضمن دندان شیری، کنترل کننده مسیر رویشی دندان های دائمی هم است. یعنی اگر دندان های شیری به درستی مراقبت شوند، احتمال این که دندان های دائمی کودک بعدها منظم و مرتب رویش کنند، خیلی بالا است. اما اگر دندان های شیری پوسیدگی پیدا کنند، زودتر از موعد کشیده شوند، یا زود از دست بروند، احتمال بی نظمی دندان های دائمی و ناهنجاری هایی که منجر به ارتودنسی دندان کودکان می شود هم زیاد است. پس تا زمانی که لازم است، باید دندان های شیری را به صورت سالم در دهان کودک حفظ کنیم و مدام نگوییم این دندان ها موقت هستند و اهمیتی ندارند.

این کودکان پرخطر محسوب می شوند

کودکانی که در طول روز ۱ تا ۲ بار مصرف مواد قندی دارند، جزو گروه کم خطر محسوب می شوند. یعنی پوسیدگی در دندان های آنها کمتر رخ می دهد. کودکانی که ۲ تا ۳ بار و حداکثر ۴ بار مصرف مواد قندی دارند، در گروه ریسک و خطر متوسط قرار می گیرند و کودکانی که بیش از ۴ بار مصرف دارند، جزو گروه خیلی پرخطرند؛ یعنی این کودکان در سن ۷ – ۸ سالگی همه دندان هایشان پوسیده شده است.

دکتر محاوری با اشاره به این دسته بندی تاکید می کند که مصرف مواد قندی باید محدود شود تا ذائقه کودک به خوردن مواد شیرین و حتی مواد شور عادت نکند. این که بگوییم بچه ها شکلات و شیرینی دوست دارند، قابل قبول نیست.

به گفته این دندانپزشک کودکان، مواد قندی شامل همه خوراکی های شیرین می شود؛ میوه، آبمیوه، شکلات، چای شیرین، عسل، بیسکوییت و ... .

۴ باور خرافی در مورد دندان های شیری

۴ باور خرافی در مورد دندان های شیری بین مردم رایج است که دکتر محاوری تاکید دارد بهتر است والدین آنها را بدانند و برای همیشه آنها را از ذهن خود پاک کنند.

۱. دندان های شیری مهم نیستند: اگرچه دندان های شیری بالاخره یک روز می افتند، اما برای بهداشت دهان کودک بسیار مهم هستند. این دندان ها نه تنها جا را برای رشد صافِ دندان های اصلی حفظ می کنند، بلکه کمک می کنند تا ساختار صورت درست رشد کند و کودک تغذیه درستی داشته باشد و مواد مغذی مناسب را دریافت کند.

۲. خراب شدن دندان های شیری مهم نیست: شاید شنیده باشید که دندان های بچه های کم سن اصلا خراب نمی شود، یا اگر خرابی هم وجود داشته باشد، اهمیت چندانی ندارد. اما شایعات درست نیستند. کرم خوردگی نه تنها دردناک است، بلکه می تواند باعث باد کردن و حتی عفونت لثه شود. ضمن این که کودکانی که دندان های شیری خراب دارند، ۳ برابر بیشتر در خطر خراب شدن دندان های دائمی هستند.

۳. لازم نیست دندان های کودک را مسواک بزنید یا نخ دندان بکشید: باید حتی قبل از درآمدن اولین دندان کودک، برایش مسواک بزنید. از یک پارچه نرم و مرطوب یا گاز استفاده کنید و روی لثه های او بکشید تا باکتری های آن را کم کنید و مانع از کرم خوردگی آنها در آینده شوید. وقتی هم دندان ها درآمدند، کمک کنید تا کودک به ۲ بار مسواک زدن در روز با مقدار بسیار کمی خمیردندان و همچنین نخ دندان کشیدن عادت کند.

۴. لازم نیست کودک را پیش دندانپزشک ببرید: برداشت غلطی در ایران رایج است که می گویند نیاز نیست کودک را قبل از ۳ سالگی یا قبل از درآمدن همه ی ۲۰ دندان شیری اش به دندانپزشکی ببرید. کارشناسان توصیه می کنند بچه ها را بعد از درآمدن اولین دندان یا دست کم در یک سالگی نزد دندانپزشک ببرید. بررسی های زودهنگام می تواند منجر به شناسایی هرگونه خرابی یا مشکل شود.

۲۰ توصیه خیلی مهم و کاربردی

دکتر محاوری به عنوان متخصص دندانپزشکی کودکان، بیش از ۲۰ توصیه مهم برای مراقبت از دندان های شیری کودکان ارائه می دهد که بسیار کاربردی هستند و می گوید: اگر والدین این چند توصیه را به کار ببندند، دندان های فرزندان شان تا سنین بالا هم دچار پوسیدگی نخواهد شد. این توصیه ها را با هم مرور می کنیم؛

۱. کمتر از ۲ بار مسواک زدن در روز، عامل مهمی در افزایش پوسیدگی های دندان کودکان است؛ یک بار شب و قبل از خواب و یک بار صبح قبل از خوردن صبحانه. مسواک زدن بیشتر از ۲ بار هم توصیه نمی شود.

۲. برای هر بار مسواک زدن ۳ دقیقه وقت بگذارید.

۳. خوردن مواد قندی به خصوص مواد قندیِ چسبنده مثل شکلات و آبنبات و مانند اینها برای دندان مضر است. مصرف مواد قندی برای کودک را به یک تا حداکثر ۲ بار در روز محدود کنید. اجازه جویدن قند را هم به کودک ندهید.

۴. بعد از هر بار مصرف مواد قندی باید دهان کودک را با آب خالی بشویید. یعنی باید کودک، آب را قرقره کند و بعد خالی کند تا اسید دهان مقداری پایین بیاید و دندان ها دچار پوسیدگی نشوند. در این کار کوتاهی نکنید.

۵. مسواک زدن مثل تمام کارهای دیگر ازجمله کتاب خواندن، لباس پوشیدن و ... نیاز به فرهنگسازی نیاز دارد. این که بگوییم بچه ما به مسواک زدن علاقه ندارد، کم کاری خودمان است. باید اول خودمان به عنوان والدین روزانه ۲ بار مسواک بزنیم و الگوی مناسبی برای کودک باشیم.

۶. می توان با شعر خواندن و بازی کردن حین مسواک زدن، کودک را از همان سنین خیلی پایین به مسواک علاقه مند کرد.

۷. برای کودک توضیح دهیم که اگر مسواک بزنی، دهانت خوش بو می شود، ارتباطت با دوستانت بهتر می شود و ... . ما کودکان بسیار زیادی داریم که اصلا پوسیدگی دندان ندارند. چون فرهنگ مسواک زدن در آنها نهادینه شده است.

۸. کودکان زیر ۱۲ سال باید هر ۴ تا ۶ ماه یک بار به دندانپزشک مراجعه کنند. چون پوسیدگی دندان در کودکان خیلی سریع رخ می دهد و ما به آن می گوییم پوسیدگی انفجاری. اگر چکاپ ها مرتب و به موقع انجام شود، کودک تا سنین بالا دچار پوسیدگی دندان نخواهد شد.

۹. مسواک زدن زبان مثل مسواک زدن دندان ها موضوع خیلی مهمی است که خیلی از والدین نمی دانند یا اهمیت نمی دهند.

۱۰. رشته های مسواک باید نرم یا متوسط باشد. مسواک های زبر به لثه و دندان ها آسیب می رساند. اندازه مسواک هم باید با توجه به اندازه دهان کودک انتخاب شود.

۱۱. بهتر است مسواک در محیط دستشویی که مملو از آلودگی و رطوبت است، نگهداری نشود.

۱۲. هیچ وقت مسواک خیس را در محیط بسته قرار ندهید. مرطوب بودن مسواک باعث رشد میکروب ها روی آن می شود.

۱۳. مسواک کودک را هر ۳-۴ ماه یک بار عوض کنید. اگر رشته های مسواک زودتر از این موعد پخش شد، زودتر آن را تعویض کنید.

۱۴. محکم مسواک زدن می تواند به لثه ها و مینای دندان آسیب برساند.

۱۵. بهتر است در فواصل زمانی از خمیردندان های مختلفی استفاده شود. یعنی پس از اتمام خمیردندان، دفعه بعد از نوع دیگری که دارای ترکیبات متفاوتی است، استفاده شود.

۱۶. به کودک یاد بدهید که به هیچ عنوان اجسام سخت را با دندان هایش نشکند.

۱۷. به کودک یاد بدهید که از خوردن آب یا غذای داغ و خیلی سرد با هم یا به فاصله کوتاه از هم خودداری کند.

۱۸. نخ دندان مختص بزرگسالان نیست و برای تمیز کردن دندان کودک هم باید از نخ دندان استفاده کرد. البته بعد از مسواک.

۱۹. خوردن غذاهای سرشار از کلسیم و فسفر مثل لبنیات، گوشت و سبزیجات برای سلامت دندان ها مفید است. چون دندان کودکان تا ۱۲ سالگی در حال شکل گرفتن است.

۲۰. دهان شویه برای کودک بعد از ۶ سالگی توصیه می شود. زمانی که کودک، قرقره کردن را یاد گرفته باشد و دهان شویه را قورت ندهد. بهترین دهان شویه برای کودکان فقط و فقط دهان شویه های فلورایددار یا آب نمک رقیق است. دهان شویه ضد میکروبی را برای کودکان اصلا توصیه نمی کنیم. گاهی به خاطر آفت و تبخال، دهان شویه ضد میکروبی برای کودک تجویز می شود اما در غیر این صورت خیر.

این خبر توسط سایت همشهری آنلاین منتشر شده و خبر ناب صرفا آن را به اشتراک گذاشته است.

منبع : همشهری آنلاین